Beleidskader maatschappelijke valorisatie van onderzoek

Een belangrijk onderdeel van het onderzoeksbeleid aan de UGent is het stimuleren en waarderen van maatschappelijke valorisatie van onderzoek. Om aan deze doelstelling tegemoet te komen, werd in 2015 een specifiek beleidsplan opgesteld.

Algemeen

Valorisatie is het proces van meerwaardecreatie van wetenschappelijke kennis en expertise buiten het wetenschappelijke veld. We spreken van maatschappelijke valorisatie indien de gecreëerde meerwaarde zich richt op of voordoet binnen een gemeenschap van niet-academische belanghebbenden (van ‘het brede publiek’ tot zeer specifieke groepen van stakeholders).

In haar doelstelling om de bijdragen van onderzoek aan de maatschappij te vergroten en zichtbaar te maken vormt het beleidsplan voor maatschappelijke valorisatie een tweeluik met het Strategisch Plan IOF- en Interfaceactiviteiten, waarin economische valorisatie centraal staat.

Het beleidsplan beschrijft:

  • Een benadering die relevant is voor alle wetenschappelijke disciplines
  • Een benadering met respect voor fundamenteel onderzoek
  • Een benadering die rekening houdt met de individualiteit en het talent van de onderzoeker
  • Een benadering die valorisatie erkent als iteratief proces: gaande van onderzoeksvraag over gehanteerde onderzoeksmethodes tot communicatie, output en toepassing(en)

Het beleidsplan focust op:

  • de voorstelling van een referentiekader voor kwaliteitszorg en evaluatie (eerder dan meting aan de hand van kwantitatieve indicatoren) via een beschrijving van de voornaamste verschijningsvormen
  • de creatie van een gunstige omgeving binnen UGent ter bevordering van maatschappelijke valorisatie via de voorgestelde acties

Andere aanpak

Maatschappelijke valorisatie van onderzoek is een proces dat kan leiden tot (maatschappelijke) impact. Het kan verweven worden doorheen de levenscyclus van onderzoek: het kan de specifieke doelstelling en/of output zijn van een bepaald onderzoeksproject, het gevolg zijn van netwerking en/of disseminatie maar kan ook verweven zitten in de onderzoeksattitude.

Wetenschappelijk onderzoek, haar uitvoerders en haar belanghebbenden bestaan in vele soorten met elk hun eigen noden en bijzonderheden. Maatschappelijke valorisatie is niet een zaak van 'one size fits all'. Er zijn dus vele verschijningsvormen, bijv.:

  • Onderzoekscommunicatie: boeken, magazines, websites, blogs en andere sociale media, publiekslezingen, bijdrages aan tentoonstellingen, podcast, wetenschapscafés, specifieke activiteiten voor jongeren, opendeurdagen, ...
  • Bijdrage aan maatschappelijk debat: radio-/tv-optreden o.b.v. expert opinion, opiniestuk, deelname aan denktank, sensibiliseringsactie, bijdrage aan online encyclopedie, ...
  • Beleidsadvisering en –vorming en organisatieondersteuning: overheidsopdrachten, regelgeving, procedures, richtlijnen, relevant lidmaatschap (bijv. expertencommissie), leerstoel, ...
  • Participatief onderzoek: afstudeeropdrachten, living labs, sociale innovatie, gebruikersonderzoek, citizen science, co-creatie en coproductie, service design, academische werkplaats, stakeholderevents, ...
  • Maatschappelijke dienstverlening: expert opinion en consultancy, gedeelde onderzoeksinfrastructuur, opleiding, handboeken (referentie- en schoolboeken) en handleidingen, specifieke online tools en apps, meetinstrumenten, ...

Om maatschappelijke valorisatie te evalueren, stimuleren en verder te ontwikkelen is het belangrijk om de impact of de resultaten die het oplevert, te benoemen en zichtbaar te maken. Hiervoor lijkt een nieuwe aanpak nodig die afwijkt van klassieke routines die voornamelijk kwantitatief en op output gericht zijn. Een uitdrukking door middel van kwantitatieve indicatoren (bijv. binnen een allocatiemodel) zal zelden recht doen aan het procesmatige karakter van valorisatie, noch aan de creativiteit van de betrokken onderzoekers. Bovendien vormen zowel het tijdsaspect als een eenduidige, individuele toewijzing van resultaten en verwezenlijkingen bijzondere uitdagingen. Hoewel men dus kan spreken van een aantoonbare impact van maatschappelijke valorisatieactiviteiten zal men deze niet steeds kunnen vatten in een louter kwantitatieve beschrijving op een welbepaald moment. 

Acties

  • Specifieke webrubriek voor onderzoekers (ter bevordering van impact literacy) met informatie over valorisatievormen, financieringsmogelijkheden, bijzondere initiatieven en platformen ter bevordering van maatschappelijke valorisatie, training...
  • Impact als dimensie binnen het evaluatie- en inspiratiekader voor onderzoek
  • Aanpassingen in de oproepvoorwaarden en evaluatiemethodes van Bijzonder Onderzoeksfonds, incl. vertegenwoordiging van externe belanghebbenden
  • Financiering via Maatschappelijk Valorisatiefonds (competitieve oproep twee keer per jaar)
  • Interdisciplinaire consortia met maatschappelijke impact met onderzoekscoördinatoren
  • Introductie van specifieke IOF Business Liaison SSH
  • Participatie in H2020-project ACCOMPLISSH en andere internationale projecten en netwerken (bijv. EARMA, ENLIGHT) gericht op kennisdeling over en expertiseopbouw inzake impact
  • Registratie van expertise en valorisatieactiviteiten in onderzoeksinformatiesysteem GISMO
  • Mogelijkheid tot gebruik van Altmetric
  • Verzamelen van impactsuccesverhalen
  • Ondersteuning van citizen science projecten
  • Uitbouw van platformen ter bevordering van maatschappelijke valorisatie, bijv. Gents Universiteitsmuseum (GUM), de Krook, ...
  • Uitbreiding van trainingsaanbod voor onderzoekers en introductie van train-the-traineraanpak via IDC-coördinatoren
  • Uitbreiding van populariserende publicatietypes in Academische Bibliografie
  • ...

Contact

Esther De Smet (directie Onderzoek)