De geschiedenis van de Universiteitsbibliotheek

De Universiteitsbibliotheek Gent bestaat sinds 1818, de collectie groeide uit confiscaties tijdens de Franse revolutie in 1797. Ondertussen is ze uitgegroeid tot een netwerk van faculteitsbibliotheken en de Boekentoren.

Historiek

Tijdens de Franse revolutie werden kloosters en abdijen geconfisqueerd en hun kunst- en boekenschatten werden rond 1797 in centrale depots samengebracht. In Gent stichtte Karel Van Hulthem met de boekencollectie een schoolbibliotheek die gehecht was aan de Ecole Centrale du Département de l’Escaut in de Baudeloo abdij aan de Ottogracht. Met de kunstschatten begon hij het Musée des Beaux Arts in de St Pieterskerk. De bibliotheek werd in 1804 omgevormd tot stadsbibliotheek maar die had niet zo’n succes, was slecht beheerd en weinig gebruikt. Eén jaar na de oprichting van de Rijksuniversiteit Gent in 1817 werd de boeken- en handschriftencollectie door de Stad Gent geschonken aan de universiteit. Er waren twee voorwaarden aan verbonden: ze mocht nooit een Gentenaar de toegang weigeren en als ze ophoudt te bestaan moet alles terug naar de stad.

De meest invloedrijke hoofdbibliothecaris was ongetwijfeld Ferdinand van der Haeghen (1830-1913), maar hij was ook de laatste die zowel bibliothecaris als archivaris als verzamelaar was en kon zijn. Zijn opvolgers voerden een totaal nieuw beleid waarbij de bibliotheek haar archieffunctie op een laag pitje zette en een dienstverlenend middelpunt werd in zowel onderwijs als onderzoek voor de hele universiteit. Vandaag tracht de bibliotheek dienstverlening en erfgoedfunctie aan elkaar te koppelen.

In 1942 werd de zogenaamde boekentoren in gebruik genomen. Met dit nieuwe gebouw kreeg ook de leeszaalfunctie een heel nieuw élan. Voor sommigen was de bibliotheek echter een ivoren toren en in de vijftiger jaren trachtte men dat beeld te doorbreken door in de faculteiten zogenaamde “buitenleeszalen” te openen. Als 19e eeuwse universiteit volgde de universiteit het zogenaamde seminarie-onderwijs (een groepje studenten en een lesgever omringd door boeken voor de praktische oefeningen) en veel van die seminariebibliotheken groeiden uit tot grote collecties. Dat resulteerde in honderden bibliotheken met niet echt een optimale werking.

STeRproject

Eind 2000 gaf het Bestuurscollege van de universiteit de opdracht om het bibliotheeklandschap in kaart te brengen en om een nieuwe, werkbare en transparante structuur voor te stellen. Op hetzelfde ogenblik werd een grote reorganisatie van de administratie uitgevoerd in de universiteit waardoor de bibliotheek ook een andere plaats in het organogram kreeg. Eind 2000, begin 2001 werd het zogenaamde STeRproject gelanceerd waarin de Boekentoren onder de Directie Onderzoeksaangelegenheden werd ondergebracht. De faculteitsbibliotheken bleven organisatorisch onder de faculteiten ondergebracht.

Plan Bjornshauge

Lars Bjornshauge, de directeur van de Universiteitsbibliotheek Lund in Zweden, stelde een rapport op met een voorstel tot reorganisatie dat werd goedgekeurd door het bestuurscollege op 8/01/2004. Dit rapport geldt zowel voor de reorganisatie van de faculteiten als van de Boekentoren, die eerder de centrale bibliotheek werd genoemd. Het onderlijnt het belang van het samensmelten van kleine bibliotheken in de faculteiten tot grotere faculteitsbibliotheken. De faculteiten kunnen zelf kiezen voor een bibliotheek, een gedeelde bibliotheek met een verwante faculteit of de keuze voor thematische bibliotheken of campusbibliotheken. Welke structuur ze ook kiezen, centrale minimumeisen als openingsuren, diensten etc. moeten gerespecteerd worden.

De Universiteitsbibliotheek Gent

De afgelopen jaren tekende het beoogde netwerk zich meer en meer af. Sinds 1 juli 2013 staat Universiteitsbibliotheek Gent dan voor een sterk netwerk van bibliotheken binnen de Universiteit Gent.
De Universiteitsbibliotheek Gent wil een verbindende factor zijn, zowel binnen de UGent-gemeenschap als tussen de universiteit en de gebruikers van het bibliotheeknetwerk (studenten, onderzoekers).
Voor studenten willen we zowel de toegangspoort zijn naar vrije informatie als een stimulerende leeromgeving met een uitnodigende infrastructuur. UGent-onderzoekers willen we ondersteunen in het zichtbaar en bereikbaar maken van hun wetenschappelijke output voor de buitenwereld. Zo hopen we meteen bij te dragen tot de internationale uitstraling ervan. Maar de universiteitsbibliotheek staat ook in de maatschappij. Ze stelt het erfgoed uit haar collecties en de wetenschappelijke output van de UGent vrij ter beschikking van de maatschappij. Daarnaast zoekt ze actief naar samenwerking met andere maatschappelijke actoren.

Gerelateerde inhoud