Rechtstreeks verband aangetoond tussen stikstof en het verdwijnen van plantensoorten in bossen
(18-05-2020) UGent onderzoekers tonen verband aan tussen stikstof en de verminderde overlevingskans van bepaalde plantensoorten.
Gespecialiseerde plantensoorten hebben een grotere kans om uit te sterven en worden daarbij vervangen door wijdverspreide soorten. Bossen gaan er zo steeds meer hetzelfde uitzien. Om de oorzaak te vinden van deze vaststelling gingen onderzoekers van de UGent een samenwerking aan met andere Europese instellingen. Daarbij vonden ze bewijs dat een overmaat aan stikstof die in bossen neerkomt de overlevingskans van gespecialiseerde plantensoorten sterk vermindert.
De biodiversiteit op aarde verandert door menselijke activiteiten. Als gevolg hiervan sterven soorten sneller uit. Voor planten is stikstof een noodzakelijk component om te groeien maar de verspreiding en beschikbaarheid van stikstof is in de afgelopen eeuw ingrijpend door de mens veranderd. ‘De toename van stikstof verandert de concurrentieverhoudingen tussen plantensoorten binnen gemeenschappen, waarbij de groei van stikstof-vragende soorten bevoordeeld wordt’, legt prof. Lander Baeten van de Universiteit Gent uit.
Samen met collega professoren Pieter De Frenne en Kris Verheyen en met input van gegevens van 68 onderzoeken aangeleverd uit onder andere Tsjechië, Slovakije, Hongarije, Polen en Duitsland werd een databank opgezet van meer dan 1000 plantensoorten uit semi-natuurlijke bossen verspreid over Europa.
De drie vermelde professoren zijn ook de bezielers van de forestREplot-databank, met gegevens over veranderingen in de biodiversiteit van bossen over de laatste decennia voor meer dan 4500 locaties in Europa en noordoost America. Met deze data bestuderen ze de effecten van wereldwijde veranderingen in het milieu, zoals stikstofdepositie en klimaatverandering. Dit onderzoek en de aanmaak van de databank zijn bijzonder waardevol in de strijd tegen het verlies van biodiversiteit, zoals is vastgelegd in de Green Deal richtlijnen van de Europese Commissie.
Door gegevensanalyse blijkt dat stikstof rechtstreeks in verband staat met de verspreiding en verdrukking van bepaalde soorten. ‘Soorten die aangepast zijn aan weinig nutriënten in de bodem, hebben een grotere kans om lokaal te verdwijnen. Maar stikstof-vragende soorten, die daardoor beperkt waren in hun verspreiding, kunnen nu superieure concurrenten worden en de verspreiding van stikstof-efficiënte soorten inperken,’ vertelt prof. Baeten.
De onderzoekers vonden eveneens dat de Europese bossen een verlies in biodiversiteit van 4% kenden in de voorbije decennia. En omdat het onderzoek voornamelijk gericht was op relatief intacte bossen, is het niet onwaarschijnlijk dat de verliezen hoger zijn in meer intensief gebruikte bossen.
Meer info: Staude et al. (2020) Replacements of small- by large-ranged species scale up to diversity loss in Europe’s temperate forest biome. Nature Ecology & Evolution. https://doi.org/10.1038/s41559-020-1176-8
Originele verslaggeving
UGent Crelanleerstoel