Vergisting van organisch afval met mycotoxines mogelijk
(11-08-2016) Onderzoek onder leiding van professor Leen De Gelder (UGent) over verwerken van organisch-biologische afvalstromen (OBA) besmet met mycotoxines.
Meer info: info.crelanleerstoel@ugent.be
Tot voor kort adviseerde OVAM om organisch-biologische afvalstromen (OBA) besmet met mycotoxinen uit voorzorg te verbranden. Echter, op vraag van OVAM onderzocht een team van experten uit de Mytox groep, onder leiding van professor Leen De Gelder van de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen aan de UGent of deze stromen toch niet veilig gevaloriseerd kunnen worden. Uit de studie blijkt dat OBA besmet met mycotoxinen veilig vergist kunnen worden tot digestaat en biogas, hetgeen duurzamer is dan het verbranden van de afvalstromen.
In Vlaanderen zijn er ongeveer een 40-tal grote biogasinstallaties met een totale verwerkingscapaciteit van 2.597.000 ton/jaar. Van deze installaties hun totale input bestaat 60 procent uit organisch-biologische afvalstromen (OBA). De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) wordt dan ook regelmatig geconfronteerd met vragen uit de afvalverwerkende sector over de verwerking van OBA die besmet zijn met mycotoxinen.
Mycotoxinen
Mycotoxinen zijn schadelijke stoffen voor mens en dier die door schimmels geproduceerd worden om bepaalde landbouwgewassen, zoals granen, te infecteren. Momenteel een niet te onderschatten probleem, gezien het extreem natte weer in het voorjaar dat schimmelgroei bevordert. Besmetting kan eveneens optreden bij een slechte bewaring van vers plantenmateriaal, verwerkt voeder of voedsel. De mycotoxineproblematiek situeert zich dus op alle niveaus van de plantaardige productieketen.
Aangezien er tot nu toe nog geen gegevens beschikbaar waren over de afbreekbaarheid van mycotoxinen tijdens het vergistingsproces, werd uit voorzorg altijd geadviseerd om de besmette stromen te verbranden. Er worden door Vlaanderen namelijk ook normen opgelegd voor de vergiste eindproducten, zeker wanneer zo een product gebruikt zou worden als meststof of bodemverbeteraar in de landbouw.
Vergisting
Volgens de afvalstoffenhiërarchie, waarbij de meest hoogwaardige valorisatie van afvalstromen de ambitie moet zijn, is vergisting van OBA tot digestaat en biogas echter te verkiezen boven verbranding. Daarom voerde een team uit de Mytox groep aan de Universiteit Gent (UGent), in samenwerking met Innolab, een studie uit in opdracht van OVAM om de biodegradeerbaarheid van mycotoxinen in anaerobe vergisting na te gaan. Daarnaast was het ook belangrijk om te verifiëren of de aanwezigheid van mycotoxinen een invloed zou hebben op de methaanproductie tijdens de biologische vergisting.
"Eerst hebben we enkele representatieve mycotoxinen apart onderzocht in zogenaamde 'spikingtesten', waarbij gecontroleerde hoeveelheden toxines werden toegevoegd aan digestaat met dezelfde vergistbare koolstofbron. Op deze manier konden we risicovolle mycotoxinen identificeren. Daarna hebben we batch en semi-continue testen op pilootschaal uitgevoerd met reëel gecontamineerde stalen waarin meerdere mycotoxinen voorkwamen", aldus professor Leen De Gelder.
Veilig alternatief
Uit de resultaten van de studie blijkt dat vergisting van de besmette OBA een veilig alternatief is en dat de gecontamineerde stromen geen grote invloed hebben op de methaan- of biogasproductie. "De verschillende mycotoxinen werden tijdens het vergistingsproces afgebroken", besluit prof. De Gelder. "Enkel stromen besmet met mycotoxinen van het type ergotalkaloïden (moederkoren), voorkomend op rogge, mogen alleen verwerkt worden in thermofiele installaties om een voldoende biodegradatie te garanderen." In deze installaties gebeurt de vergisting immers bij een temperatuur van 52-55°C. "Voor de overige mycotoxinen volstaat een mesofiel proces met een vergisting bij een temperatuur van 37-42°C", geeft de Gentse professor nog mee.
OBA besmet met mycotoxinen kunnen dus nog nuttig ingezet worden als input in vergistingsinstallaties op voorwaarde dat ze voldoen aan de normen van het Vlaams Reglement voor het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen. Verbranding zal bijgevolg niet meer als verwerkingsmethode worden opgelegd door de OVAM, zoals in hun nieuwsbrief van juli 2016 te lezen staat. "Hierdoor krijgen de nog bruikbare afvalstoffen in gecontamineerde OBA nog een nuttige toepassing en worden de materiaalkringlopen zo beter gesloten", meent prof. De Gelder.
AANVULLENDE VERSLAGGEVING
OVAM