Nieuwsbrief November 2022: KOEIEN KUNNEN ENKEL NOG SELECTIEF MET ANTIBIOTICA WORDEN DROOGGEZET

Beste rundveehouders,

Antibiotica zijn geneesmiddelen die zowel bij mens als bij dier worden gebruikt om ziekte veroorzakende bacteriën af te doden. Daarom ook zijn ze van zeer groot belang bij de behandeling van bijvoorbeeld uier- en baarmoederontsteking. Ook bij de behandeling van griep worden ze massaal ingezet, alhoewel griep initieel meestal wordt veroorzaakt door een virus, waar antibiotica niet tegen werken. Denk in dit verband bijvoorbeeld maar aan een infectie met het coronavirus bij de mens, die ook niet met antibiotica kan behandeld worden. Alhoewel antibiotica zowel in de humane- als in de diergeneeskunde al heel wat levens hebben gered en dus ook onmisbaar zijn, hebben zij ook twee zeer belangrijke nadelen. Enerzijds maken zij geen onderscheid tussen ‘goede’ en ‘slechte’ bacteriën, en anderzijds leidt een onoordeelkundig gebruik ervan tot het ontstaan van resistentie. Goede bacteriën hebben we bijvoorbeeld nodig in onze darmen aangezien zij daar helpen bij de vertering van ons voedsel. Wanneer we antibiotica moeten nemen, komt het dan ook regelmatig voor dat bepaalde mensen diarree krijgen. Het eten van yoghurt, waar veel goede bacteriën in zitten, tijdens een antibioticakuur, zal dit probleem in sterke mate verminderen.

Resistentie ontstaat op zijn beurt doordat tijdens een antibioticumbehandeling niet alle kiemen worden afgedood. Bij iedere bacteriële infectie zijn er immers een aantal bacteriën die bijzonder sterk zijn en zich niks aantrekken van het antibioticum. Zij blijven gewoon leven, zich verder vermenigvuldigen en ziekte veroorzaken. Ze zijn met andere woorden ‘resistent’ tegenover het antibioticum. Bij een individu dat aan het genezen is, worden deze resistente bacteriën alsnog afgedood en opgeruimd door de weerstand van dat individu. Bij mensen en dieren met een verzwakte weerstand kan dat echter problematisch zijn waardoor deze resistente bacteriën voor dergelijke individuen levensbedreigend kunnen worden. Bij iedere antibioticumbehandeling zullen er dus resistente bacteriën gevormd worden, zeker wanneer de behandeling niet gebeurt zoals werd voorgeschreven (bijvoorbeeld wanneer de behandeling te vroeg wordt gestopt of wanneer er ondergedoseerd wordt). Aangezien iedere antibioticumbehandeling sowieso aanleiding geeft tot de vorming van een aantal van deze gevaarlijke ‘super bacteriën’, wil men het antibioticumgebruik zowel bij mens als bij dier rationaliseren. Met dit laatste bedoelt men vooral enkel nog inzetten wanneer het strikt noodzakelijk is en dan vooral ook op de juiste manier (bv lang genoeg en met de juiste dosering). Verder wil men een aantal antibiotica achter de hand houden voor het geval er een ernstige infectie zou optreden met voor de mens levensbedreigende bacteriën. Dit alles heeft er toe geleid dat we bepaalde antibiotica weinig of niet meer mogen gebruiken in de diergeneeskunde (bv Excenel, Baytril en Cobactan-uiertuben) en dat sommige behandelingen die we gewoon waren om te doen, niet meer zullen mogen worden uitgevoerd tenzij bewezen wordt dat het echt noodzakelijk is. Het droogzetten van koeien met langwerkende antibiotica is hier een mooi voorbeeld van. Koeien die volledig gezond zijn en een gezonde uier hebben, zullen niet meer met langwerkende antibiotica mogen behandeld worden wanneer ze worden drooggezet. Dat laatste zal enkel nog mogen wanneer bewezen wordt dat die behandeling noodzakelijk is, bijvoorbeeld wanneer de koe tijdens de lactatie een uierontsteking heeft gehad of wanneer ze op het einde van de lactatie een verhoogd celgetal heeft. Men spreekt in dergelijke gevallen van ‘selectief’ droogzetten.

Om te vermijden dat tijdens de droogstand alsnog bacteriën binnen zouden dringen in de uier, kunnen koeien op het moment van droogzetten wel worden behandeld met een zo genaamde ‘teat sealer’ of ‘tepelafsluiter’. Deze uiertubes bevatten geen antibiotica maar enkel een product om de tepel af te sluiten waardoor er geen bacteriën meer kunnen binnen dringen in de uier en dus ook geen uierontsteking zullen kunnen veroorzaken.

De dierenartsen van de buitenpraktijk zullen jullie helpen bij de bij wet verplichte overgang van veralgemeend naar selectief droogzetten met antibiotica. We zijn er immers van overtuigd dat mits een goede begeleiding het minder gebruiken van droogzetters met antibiotica, niet gepaard zal gaan met meer uierontstekingen of een stijging van het tankcelgetal.  

Alvast bedankt voor jullie medewerking!