Digital Humanities - Leerpaden

Sinds 2020 is Digital Humanities - Leerpaden de Ufora-leeromgeving voor digitale tools en methodes van de faculteit Letteren & Wijsbegeerte. Op basis van vijftien digitale competenties wil de faculteit haar studenten, onderzoekers en lesgevers laten kennismaken met de vele mogelijkheden die de digital humanities bieden. 

Drie leerpaden

Digital Humanities - Leerpaden biedt drie thematische leerpaden aan:

  • Informatiebeheer
  • Taal- en tekstanalyse
  • Spatial humanities

Elk leerpad bestaat uit meerdere modules die bruikbaar zijn voor verschillende disciplines. Studenten, onderzoekers en lesgevers kunnen zelf kiezen welke modules ze benutten. Studenten en onderzoekers kunnen een module zelfstandig doorlopen of lesgevers kunnen die exporteren naar hun eigen Ufora-cursus. 

Vijftien digitale competenties

Vijftien algemene digitale competenties vormen de basis van deze leeromgeving, terug te vinden in het competentieoverzicht. Elke module oefent een of meerdere van deze competenties in. Per competentie vind je ook concrete voorbeelden terug van digitale methodes, tools en hulpmiddelen.

Zelf bijdragen?

Digital Humanities - Leerpaden biedt een gedroomd platform om kennis en vaardigheden uit te wisselen. Vanuit dit samenwerkingsideaal nodigt de faculteit haar medewerkers uit om bij te dragen. Verschillende nieuwe modules staan reeds in de steigers. Lesgevers of onderzoekers die op basis van hun eigen expertise bestaande modules willen uitbreiden of nieuwe modules willen toevoegen kunnen contact opnemen met instructie.lwbib@ugent.be en vinden op Ufora richtlijnen.

Meer over de filosofie van de leeromgeving lees je in de onderwijstip Digitale tools en methodes: een faculteitsbrede Ufora-cursus Digital Humanities - leerpaden.

Modules in de kijker

Open Refine (Data cleaning)

Open Refine is gebruiksvriendelijke gratis software voor het bewerken van datasets. Je kan ermee data ‘opkuisen’, automatisch de structuur bewerken of de data koppelen aan externe gegevensbanken zoals bv. Wikidata.

  • Auteur: Vincent Ducatteeuw
  • Verken de module Open Refine op Digital Humanities - Leerpaden

Geografische Informatie Systemen (QGIS)

De module GIS maakt deel uit van het leerpad Spatial Humanities. Geografische informatiesystemen (GIS) helpen om informatie met een ruimtelijk dimensie te structureren, analyseren en visualiseren. Deze module GIS geeft een introductie op de basisprincipes van GIS en de data die je in zo'n systeem gebruikt. Je leert concreet met QGIS werken, een populaire en gratis GIS-tool die onder meer toelaat om kaarten te maken en om geodata te analyseren.

  • Auteurs: Hans Blomme en Devi Taelman
  • Verken de module QGIS op Digital Humanities - Leerpaden

Topic modeling (MALLET)

Topic modeling is een digitale techniek die gebruik maakt van machine learning om patronen in een tekst of tussen teksten onderling te identificeren. Deze patronen zijn de zogenaamde 'topics' of onderwerpen. Deze module leert je thema’s en motieven in teksten te identificeren via MALLET (MAchine Learning for LanguagE Toolkit).

  • Auteurs: Julie Birkholz en Jasper Schelstraete
  • Verken de module Topic Modeling op Digital Humanities - Leerpaden

Corpus analysetools (AntConc, Sketch Engine en OPUS)

Er bestaan heel wat corpus-analysetools waarin je zelf een tekstueel corpus kan opladen, of uit verschillende bijgesloten corpora kan selecteren. De module Corpus analysetools bespreekt drie tools om eentalige en meertalige corpora te doorzoeken: AntConc, Sketch Egine en OPUS.

Reguliere expressies

Een reguliere expressie (uit het Engels, regular expression, afgekort tot regexp, regex of RE) is een manier om patronen te beschrijven waarmee een computer tekst kan herkennen. Er bestaat hiervoor een formele syntaxis, die deels is gestandaardiseerd. Reguliere expressies worden bijvoorbeeld gebruikt om eentalige of meertalige corpora te doorzoeken. Deze module laat je kennis maken met geavanceerde zoekopdrachten met reguliere expressies.

LeTs Preprocess (taalkundige annotatie) 

LeTs Preprocess is een toolkit voor taalkundige annotatie (of 'linguistic preprocessing' in het Engels). Met behulp van deze tool kan je tekstcorpora verrijken met taalkundige informatie, zoals lemma's of woordsoorten ('Part-of-speech tags'). Deze module biedt een introductie tot LeTs Preprocess.

Cascading Style Sheets (CSS)

Om de lay-out van een webpagina te definiëren worden Cascading Style Sheets (CSS) gebruikt. Met CSS kunnen kleuren, lettertypes, achtergronden, randen van HTML-elementen zoals afbeeldingen en tabellen en de bladspiegel worden gedefinieerd. Deze module rond CSS gaat dieper in op de meest voorkomende CSS-tags in een HTML-document en de validatie ervan.

  • Auteur: Cynthia Van Hee
  • Verken de module CSS op Digital Humanities - Leerpaden

HyperText Markup Language (HTML)

HTML is een alomtegenwoordige opmaaktaal gebruikt om de structuur van een webpagina te definiëren. Deze module rond HTML gaat dieper in op HTML-tags om structuur toe te voegen aan webpagina’s, de validatie van webpagina’s en het maken van een eenvoudige webpagina met HTML.

  • Auteur: Cynthia Van Hee
  • Verken de module HTML op Digital Humanities - Leerpaden

Tekencodering (Unicode, UTF-8, ASCII)

Soms veroorzaakt de encodering van teksten problemen bij het verwerken van een (zelf aangelegd) corpus wanneer tekens niet worden herkend. De module Tekencodering leert hoe problemen met encodering eenvoudig en snel op te lossen. Deze tutorial gaat hiervoor in op 'unicode', 'UTF-8' en 'ASCII'.

Transkribus (Automatic Text Recognition)

Digital Humanities maken het mogelijk om een computer handschriften te laten lezen. Deze techniek wordt Handwritten Text Recognition (HTR) genoemd en is een onderdeel van Automatic Text Recognition (ATR). Het bekendste en voor gebruikers meest toegankelijke programma om met HTR te werken is Transkribus. Dit webinar Transkribus legt stap voor stap uit hoe je dat doet.

  • Auteur: Annemieke Romein
  • Verken de module Transkribus op Digital Humanities - Leerpaden (ook in het Engels beschikbaar)

Optical Character Recognition (OCR)

Met OCR of Optical Character Recognition kan tekst op een afbeelding automatisch herkend worden. In deze module komen de basisconcepten en -software aan bod.

  • Auteur: Joke Daems
  • Verken de module OCR op Digital Humanities - Leerpaden

Omeka S (virtuele collecties en exposities)

Omeka Semantic (Omeka S) is een open source en gebruiksvriendelijk webpublicatieplatform om (1) digitale collecties te creëren en  (2) mediarijke interactieve online exposities te maken en aan digital storytelling te doen

  • Auteur: Davy Verbeke (GhentCDH)
  • Verken de module Omeka S op Digital Humanities - Leerpaden

Data archiveren en delen

De module Data archiveren en delen maakt deel uit van het leerpad Informatiebeheer. De module behandelt 'passieve data'. Ze gaat dus in op de fase van de data levenscyclus die na het eigenlijke onderzoek komt: (1) data-archivering: onderzoeksdata beschikbaar en bruikbaar houden op langere termijn, (2) data delen: (een deel van) je onderzoeksdata na het einde van een onderzoeksproject delen met andere onderzoekers

  • Auteurs: Lien Vanmarsnille (faculteitsbibliotheek) en Thomas Van de Velde (data steward)
  • Verken de module Data archiveren en delen op Digital Humanities - Leerpaden

Onderzoeksdatamanagement

De module Onderzoeksdatamanagement maakt deel uit van het leerpad Informatiebeheer > Informatie bewaren. De module verschaft inzicht in de verschillende soorten onderzoeksdata in de geesteswetenschappen en welke fases data doorgaans doorlopen tijdens een onderzoek. Daarna ligt de focus op het belang van goed databeheer met concrete tips om dit tijdens het schrijven van een onderzoekspaper en voeren van een onderzoek toe te passen.

  • Auteurs: Line Pattyn, Lien Vanmarsnille (faculteitsbibliotheek) en Thomas Van de Velde (data steward)
  • Verken de module Informatie bewaren op Digital Humanities - Leerpaden

Tropy (beeldmanagement)

Tropy is een gratis en open-source beeldmanagementtool. Met Tropy kan je beelden van onderzoeksmateriaal (1) organiseren en beheren: onderzoeksmateriaal logisch structureren, meerdere foto's als een geheel opslaan en metadata toevoegen, (2) ontsluiten: transcripties, notities en trefwoorden toevoegen en (3) doorzoeken: informatie snel terugvinden door jouw collectie gericht te doorzoeken.

  • Auteur: Davy Verbeke (GhentCDH)
  • Verken de module Tropy op Digital Humanities - Leerpaden

Zotero (bibliografisch management)

Zotero is een gebruiksvriendelijke, gratis en open source referentiemanager om analoge en digitale literatuur en bronnen te verzamelen, te organiseren, te delen met medestudenten of collega’s en te citeren in wetenschappelijke werkstukken.

  • Auteurs: Line Pattyn, Lien Vanmarsnille (faculteitsbibliotheek) en Davy Verbeke (GhentCDH)
  • Verken de module Zotero op Digital Humanities - Leerpaden

Informatie gebruiken

De module Informatie gebruiken maakt deel uit van het leerpad Informatiebeheer > Informatie vinden. In deze module leer je hoe je (online) gevonden informatie doordacht benadert. Twee aspecten worden belicht: (1) (online) informatie beoordelen en (2) (online) informatie hergebruiken.

  • Auteurs: Line Pattyn en Lien Vanmarsnille (faculteitsbibliotheek)
  • Verken de module Informatie gebruiken op Digital Humanities - Leerpaden

Informatie zoeken

De module Informatie zoeken maakt deel uit van het leerpad Informatiebeheer > Informatie vinden. Je leert via welke kanalen je wetenschappelijke informatie kan vinden, hoe je efficiënt zoekt, en op welke manier je als student of beginnend onderzoeker extra ondersteuning kan krijgen tijdens jouw zoektocht naar informatiebronnen.

  • Auteurs: Line Pattyn en Lien Vanmarsnille (faculteitsbibliotheek)
  • Verken de module Informatie zoeken op Digital Humanities - Leerpaden