Burgerwetenschap of 'citizen science'

Wat?

Burgerwetenschap oftewel 'Citizen science' (CS) duidt op een specifieke interactie tussen wetenschap en de civiele gemeenschap: (netwerken van) vrijwilligers – vaak gewone burgers gaande van schoolkinderen tot de man /vrouw in de straat – staan in voor onderzoeksgerelateerde taken zoals dataverzameling (bijv. door middel van observaties), metingen, testing of berekeningen. Bekendste voorbeelden zijn onder meer vlinder- en vogeltellingen, in kaart brengen van sterren of uitgebreide staalname van lokale waterlopen.

  • Deze bijzondere vorm van maatschappelijke valorisatie brengt burgers vanuit hun eigen leefwereld samen met wetenschappers, die op hun beurt niet enkel hun onderzoeksdata verkrijgen maar ook een beter inzicht in de onderzoekscontext. Uiteraard leent niet elk onderzoek zich tot deze methode maar daar waar het een meerwaarde kan betekenen, zorgt het voor wederzijds begrip en enthousiasme.
  • CS gaat idealiter een stap verder dan het louter beroep doen om het publiek voor klinische studies of dataverzameling aan de hand van tests en surveys, en bevat vaak een element van doorgedreven contact en opvolging. Het is geen eenvoudige vorm van onderzoek voeren en vraagt grote inspanningen van alle partijen. Een overtuigde groep van trekkers en degelijke begeleiding van het hele proces zijn cruciaal, alsook de inbedding in een grotere wetenschappelijke context.

Hot topic

Citizen science staat ondertussen al een tijdje op de agenda van belangrijke spelers in onderzoeksbeleid:

Er bestaat ook een European Citizen Science Association (ECSA - http://ecsa.citizen-science.net/) die een community en ontmoetingsplatform wil bieden aan wetenschappers en organisaties uit het CS-domein. Raadpleeg hun 'Tien principes van de burgerwetenschap'.

Het platform Iedereen Wetenschapper (samenwerking tussen EOS en Jonge Academie) bundelt CS-projecten waar Vlaamse en Nederlandse burgers aan kunnen deelnemen. Verder biedt het onderzoekers informatie over citizen science en de mogelijkheid om deelnemers te rekruteren. Bekijk de projecten op de website www.iedereenwetenschapper.be. De mensen achter Iedereen Wetenschapper schreven ook het inspirerende Citizen science. Hoe burgers de wetenschap uitdagen.

Sinds december 2017 lanceerde de Vlaamse overheid twee oproepen om ‘Citizen Science’-projecten aan te moedigen en voorzag daarvoor in totaal 2,9 miljoen euro. Hiermee werden 20 citizen science projecten gefinancierd. Oproep Citizen Science Vlaanderen

Daarnaast werd Scivil opgericht, het Vlaamse kenniscentrum voor Citizen Science. Scivil wil wetenschappers, burgers, beleidsinstellingen en bedrijven verenigen, ondersteunen en informeren voor meer burgerwetenschap in Vlaanderen. www.scivil.be

Andere platformen en inspiratiemodellen:

Voorbeelden aan UGent

  • Jungle Rhythms: transcribe hand recorded observations of a trees' rhythmic life cycle (Tropische ecologie UGent)
  • Koolmeesjes bestuderen: hang een nestkastje (TEREC UGent)
  • Dialecten: breng een dialect in kaart en/of digitaliseer een woordenboek (Taalkunde UGent)
  • Vele handen: beschrijven van oorlogsaffiches (stadarchief Gent i.s.m. UGent)
  • Woordentest: hoe groot is jouw woordenschat? (Taalpsychologie UGent)
  • Auteurstest: ken jij de bekendste schrijvers? (Taalpsychologie UGent)
  • Soleway: bouw mee aan een indoor routebegeleiding (Geografie UGent)
  • Missing maps: help map areas where humanitarian organisations are trying to meet the needs of vulnerable people (Geografie UGent)
  • Hagelbollen: bewaar je hagelbollen en breng ze binnen (Toegepaste materiaalwetenschappen UGent)

Gefinancierd door de Vlaamse overheid

  • Burgerpraat: communicatieve vaardigheden voor mens en machine (imec-IDLab UGent)
  • Fiets-STEM voor scholen: fietsveiligheid en –vriendelijkheid van schoolomgevingen in kaart brengen

  • SPIN-city: Spinnen als natuurlijke barometers in de stad (Biologie UGent)

  • VLINDER: studie van lokale weer in Vlaanderen (Fysica en sterrenkunde UGent)

  • VESPA-watch: Invasiemonitoring van de Aziatische hoornaar (Honeybee Valley UGent)

  • Waar gingen Antwerpenaren aan dood (Geschiedenis UGent)
  • B&Bee: voedselnood van bovengronds nestende bijensoorten (vakgroep Plant en gewas UGent)

Niet echt citizen science maar toch op zoek naar medewerking van het publiek?

Voeg je oproep of survey toe aan het overzicht 'Meewerken aan onderzoek' in de rubriek Onderzoek en Maatschappij van het UGent-portaal of stuur een tweet naar @ResearchUGent.

 

Gerelateerde inhoud