Mensenrechtenbeleid

In een notendop

De UGent is een sociaal geëngageerde universiteit. De instelling stimuleert het respect voor de mensenrechten en minimaliseert de risico’s op mensenrechtenschendingen. Het mensenrechtenbeleid van de UGent is geïnspireerd op de basisprincipes van de VN voor het bedrijfsleven en de mensenrechten en de aanbevelingen van de Vlaamse Interuniversitaire Raad.

  • De UGent draagt niet bij tot, en haalt geen voordeel uit, schendingen van mensenrechten (negatieve dimensie). De activiteiten van de UGent mogen dus niet leiden tot mensenrechtenschendingen en er wordt niet samengewerkt met partijen betrokken bij ernstige mensenrechtenschendingen.
  • De UGent ondersteunt en ontwikkelt activiteiten die de toepassing van mensenrechten bevorderen (positieve dimensie).
  • Samenwerkingen met een externe partner worden preventief aan een mensenrechtentoets onderworpen, om te voorkomen dat de UGent voordeel haalt uit mensenrechtenschendingen.
  • Elke samenwerkingsovereenkomst bevat een mensenrechtenclausule. Dit laat toe de samenwerking te beëindigen wanneer de partner betrokken is bij een ernstige of systematische schending van mensenrechten.

Preventief: Mensenrechtentoets

Alle nieuwe of hernieuwde UGent-samenwerkingen moeten voorafgegaan worden door een mensenrechtentoets.
De promotor controleert of:

  1. Er tijdens de activiteiten mensenrechten kunnen geschonden worden.
  2. De onderzoeksresultaten later kunnen gebruikt worden voor mensenrechtenschendingen.
  3. De partner mogelijks betrokken is bij mensenrechtenschendingen.


Bij een positief antwoord op één van bovenstaande vragen moet de promotor de samenwerking of de activiteit voorleggen aan de Commissie Mensenrechtenbeleid en Dual Use Onderzoek via de ‘Mensenrechtentoets Meldingsfiche’. De Commissie komt maandelijks samen.


Voor hulp bij het beantwoorden van bovenstaande vragen, zie de Wegwijzer Mensenrechtentoets.


De Commissie zal promotoren adviseren over maatregelen om het risico op mensenrechtenschendingen tijdens of na de samenwerking te beperken. Indien de kandidaat-partner betrokken is bij ernstige mensenrechtenschendingen kan doorgaans niet samengewerkt worden.


De UGent zal steeds transparant communiceren met de afgewezen partner (maar mogelijk ook breder) over de redenen voor de weigering tot samenwerking.


Verder zijn volgende zaken belangrijk:

Reactief: Mensenrechtenclausule

Alle samenwerkingsovereenkomsten bevatten een mensenrechtenclausule. Deze laat toe de samenwerking te beëindigen wanneer er duidelijke aanwijzingen zijn dat één van de partijen betrokken is bij een ernstige of systematische schending van mensenrechten. Zo kan men reageren op mensenrechtenschendingen door een partner die pas ontstonden nadat de samenwerking werd opgezet of die niet voldoende gekend waren bij het aangaan van de samenwerking. Gezien de clausule op een wederkerige manier is opgesteld, kan ook de UGent verantwoordelijk worden gehouden.


De clausule wordt alleen toegepast als een laatste redmiddel, na het aangaan van een dialoog met de partnerinstelling.


De standaardclausule gaat als volgt: “De partijen garanderen dat ze de mensenrechten zullen respecteren. Deze overeenkomst kan door elk van de partijen worden beëindigd met onmiddellijke ingang wanneer de wederpartij betrokken is bij een ernstige of systematische schending van de mensenrechten.”


Contracten waar de UGent geen ruimte heeft om de voorwaarden te onderhandelen of waar de beëindigingsclausule zonder voorwerp is, behoeven geen mensenrechtenclausule (bv. overeenkomsten voor eenmalige prestaties). De mensenrechtentoets blijft wel van toepassing.

Commissie Mensenrechtenbeleid en Dual Use Onderzoek

De Commissie Mensenrechtenbeleid en Dual Use Onderzoek adviseert onderzoekers en het bestuur over de wenselijkheid van een samenwerking en mogelijke maatregelen om het risico op mensenrechtenschendingen te beperken.


Heb je het advies van de Commissie Mensenrechtenbeleid en Dual Use Onderzoek nodig, bijvoorbeeld omdat de onderzoeksresultaten kunnen misbruikt worden voor mensenrechtenschendingen of omdat de kandidaat-partner mogelijks betrokken is bij mensenrechtenschendingen? Leg het project dan voor via de ‘Mensenrechtentoets Meldingsfiche’.


De Commissie werkt vertrouwelijk en maakt de informatie die ze ontvangt niet publiek.


Details en contactgegevens

Specifieke bezorgdheden

In bepaalde regio’s bestaat er een brede bezorgdheid rond de betrokkenheid van onderzoeksinstellingen bij mensenrechtenschendingen. De Commissie roept UGent-medewerkers bijzondere voorzichtigheid aan de dag te leggen bij samenwerkingen met instellingen uit onderstaande regio’s.

Turkije

Iran

Wit-Rusland

Egypte

Rusland

Israël en Palestina

Bevorderen mensenrechten

De UGent ondersteunt en ontwikkelt ook initiatieven die de toepassing van mensenrechten bevorderen. Onderstaande initiatieven zijn hier een voorbeeld van: