De tussen -n en tussen -s
Tussen -n
Kijk naar het eerste lid van de samenstelling om te weten of je al dan niet een 'n moet toevoegen:
- wanneer het eerste lid eindigt op een doffe -e, bv. getuige
- Alleen meervoud op -en: tussen -n, bv. getuigenverklaring
- Dubbel meervoud op -en en -s OF meervoud op -s OF geen meervoud: geen tussen -n, bv. methodeleer, machinekamer
- wanneer het eerste lid niet eindigt op een doffe -e, bv. framboos
- Alleen meervoud op -en OF Dubbel meervoud op -en en -s: tussen -n, bv. frambozenbier, ambtenarenpensioen
- meervoud op -s OF geen meervoud: geen tussen -n, bv. gerstenat
Uitzonderingen
|
1. De ziekenhuis-uitzondering Sommige woorden die in het enkelvoud eindigen op “-e” krijgen toch een tussen “n”. Ze hebben alleen een meervoud op –en. Het gaat om twee soorten woorden ð aanduidingen voor personen afgeleid van een bijvoeglijk naamwoord (zieke; blinde, deskundige, dove, gevangene, invalide, overledene,…) ð een beperkte groep van zaaknamen. Ze eindigen op –e en hebben een meervoud op –en.
|
blindenschool volwassenenonderwijs
zedenles, klassenstrijd, uitgavenbeleid, weddendienst |
|
2. de koninginnedag-uitzondering Een beperkte groep van samenstellingen waarbij het eerste deel verwijst naar een persoon of zaak die enig is in zijn soort: |
Koninginnedag zonneschijn maneschijn hellevuur koninginnenhapje |
|
3. de beresterk-uitzondering In sommige samenstellingen heeft het eerste deel alleen een versterkende betekenis. Dat deel krijgt geen tussen-n |
beresterk apetrots stekeblind huizenhoog, mijlenver, urenlang, ravenzwart
|
|
4. de dageraad-uitzondering In sommige samenstellingen herkennen we de onderdelen niet meer. Ook daar schrijven we geen tussen-n. |
apekool bolleboos flierefluiter ruggespraak |
|
5. de spinnewiel-uitzondering Als het eerste deel van de samenstelling de stam van een werkwoord is, schrijven we geen tussen-n als er een tussenklank is. |
spinnewiel huilebalk spelevaren |
|
6. de grotendeels-uitzondering sommige samenstellingen zijn ontstaan doordat uitdrukkingen aan elkaar zijn gegroeid. Dat bepaalt vaak de schrijfwijze. |
grotendeels merendeel goedendag |
Tussen -s
- Wanneer je de tussen -s hoort, schrijf je hem.
- Bij sommige samenstellingen begint het tweede lid met een s-klank en kan je dus niet horen of er een -s- moet staan. Maak in dat geval een nieuwe samenstelling met het eerste lid. Wanneer je nu een -s- hoort, schrijf je dus ook een -s- in die eerste samenstelling.
Bv. stationsstraat krijgt een tussen -s, naar analogie met stationsbuurt en stationsplein.
Twijfel je?
Consulteer de leidraad van de spelling op woordenlijst.org