Onderzoeksprojecten met een maatschappelijke of economische finaliteit

Het programma Strategisch BasisOnderzoek (SBO) van het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) focust op vernieuwend onderzoek dat mogelijkheden biedt voor economische of maatschappelijke toepassingen – in de vorm van een nieuwe generatie producten, processen en/of diensten. Van de onderzoekers van een SBO-project wordt niet alleen verwacht dat zij innovatief basisonderzoek uitvoeren, maar dat zij tevens een duidelijke visie hebben over het potentieel voor valorisatie alsook actie ondernemen met het oog op de effectieve transfer en benutting van de onderzoeksresultaten bij economische of maatschappelijke actoren. In de oproep van september 2019 werden door de verschillende Vlaamse kennisinstellingen in totaal 73 voorstellen ingediend, waarvan 44 projecten met een economische finaliteit en 29 met een maatschappelijke finaliteit. In totaal werden er 25 SBO-projecten toegekend, 16 economisch en 9 maatschappelijk, goed voor een totaal bedrag van 55 miljoen euro, om vanaf 1 oktober 2020 voor vier jaar onderzoek te doen.

Vlaams minister van Innovatie Hilde Crevits: “Het programma Strategisch Basis Onderzoek (SBO) geeft kansen aan vernieuwend onderzoek dat in geval van wetenschappelijk succes een vooruitzicht biedt voor latere economische of maatschappelijke toepassingen. Deze zijn dus een voedingsbodem voor een nieuwe generatie van producten, processen of diensten.” 

FWO-voorzitter Willy Verstraete: “In deze vaak onwezenlijke tijd, waar er voor het beantwoorden van maatschappelijke uitdagingen zeer vaak richting de wetenschap gekeken wordt, is het FWO zeer verheugd om deze indrukwekkende selectie van nieuwe projecten te kunnen financieren om zo onze kennis en aanzet tot oplossingen verder te kunnen uitbouwen.”

De UGent diende in totaal 39 SBO-projecten in, waarvan er 16 werden goedgekeurd. Van de 25 UGent-onderzoeksvoorstellen met een economische finaliteit werden er 10 goedgekeurd. Hiervan worden er vijf door de UGent gecoördineerd. In vier van deze vijf projecten coördineren IOF (Industrieel OnderzoeksFonds) business development centra het multi-disciplinaire onderzoek: Machineries & Factories, DuraBUILDmaterials, UGent DISCOVERE & Food2Know. De UGent diende ook 14 SBO-projecten in met een maatschappelijke finaliteit. Zes UGent-projecten werden goedgekeurd, waarvan er drie door de UGent worden gecoördineerd.

Ontdek één van de SBO-projecten van de UGent, AM4EM

De uitdaging van AM4EM: een nieuwe generatie elektrische machines uitbouwen

Elektrische machines zijn alomtegenwoordig: in elektrische voertuigen, vliegtuigen, systemen voor hernieuwbare energie (bv. windturbines), industriële machines (bv. compressoren), huishoudelijke apparaten (bv. wasmachines), ... Bij deze toepassingen zet de machine elektrisch vermogen om in mechanisch vermogen of vice versa. De trends van elektrificatie en de green deal vereisen dat deze machines dichter en efficiënter worden. Terwijl traditionele fabricagetechnieken de huidige prestaties van elektrische machines (EM) beperken, biedt Additive manufacturing (AM) de mogelijkheid om de prestaties van deze elektrische machines te verbeteren.

Additive Manufacturing (AM) wordt beschouwd als een essentieel onderdeel van de Industry 4.0-revolutie, omdat het de ideale vorm van complexe (metalen) structuren in één stap kan produceren, inclusief uitsparingen, ribben, holtes en interne details. AM-toepassingen in uniform materiaal worden steeds volwassener. De échte uitdaging om  gebruik te kunnen maken van Additive manufacturing (AM) voor elektrische machines (EM) is afdrukken op meerdere materialen (MM). Meer in het bijzonder is er behoefte aan printen van metalen constructies met goede elektromagnetische eigenschappen (bv. Cu of FeSi) in combinatie met isolatiestructuren (bv. keramiek). Dit is het punt waar het onderzoek van AM4EM (Additive Manufacturing for Electrical Machines) het verschil zal maken.

Voor dit SBO-project wordt een multidisciplinair team opgericht, inclusief onderzoekers en innovatiemanagers van de UGent, KU Leuven en VITO. Enerzijds zullen de nieuwe concepten van elektrische machines rekening houden met het potentieel en de grenzen van het MM-AM-proces, in termen van geometrie en materiaaleigenschappen. Anderzijds zal het MM-AM-proces worden ontwikkeld om constructies voor elektrische machines te realiseren die niet met traditionele productietechnieken kunnen worden gemaakt. AM4EM levert innovatieve MM-AM-processen, die kunnen worden gebruikt voor sensoren, radars en elektrische machines, met een hoger rendement en een lagere vermogensdichtheid. Om de industriële relevantie te waarborgen, heeft het project een industriële adviesraad samengesteld met bedrijven uit de hele waardeketen, variërend van (i) leveranciers van 3D-poeder, grondstoffen; (ii) 3D-machines & procesbesturingen (service) providers; (iii) ontwerpers, producenten of onderdelenleveranciers van elektrische machines en (iv) integratoren van elektrische machines (eindgebruikers).