Gesprekshandelingen binnen de therapie-interactie

Lisanne neemt in haar onderzoek de interactionele kenmerken en patronen van therapiegesprekken onder de loep. Net als dagelijkse sociale interactie, bestaan therapiegesprekken uit een aaneenschakeling van uitingen van twee of meer sprekers. Door de interventies van de therapeut en de daaropvolgende reacties van de patiënt, wordt het gesprek beurt voor beurt, en dus gezamenlijk, vormgegeven. In dit onderzoek worden middels Conversatieanalyse verschillende typerende gesprekshandelingen van therapie-interactie bestudeerd. Ook wordt er gekeken naar verschillen tussen een psychodynamische en cognitief-gedragstherapeutische behandelingsstijl.

Uit de bevindingen blijkt dat therapeuten van beide behandelingsstijlen vaak herformuleringen als interventie inzetten om een stukje gesprek af te sluiten. Hierdoor kunnen sprekers op meta-niveau bepalen wat de ‘uitkomst’ is van een voorafgaand deel van het gesprek voordat ze doorgaan met een ander onderwerp. Daarnaast is gebleken dat psychodynamische therapeuten vaker aan spiegelen doen. Ze herhalen dan letterlijk de uitingen van de patiënt zonder deze te herformuleren.

Zier hier het artikel: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00318

Interacties bestaan natuurlijk niet alleen uit talige uitingen - soms zijn beide sprekers even stil voordat ze weer doorgaan met spreken. Daarom is binnen dit onderzoek ook gekeken naar opvallend lange stiltes in de psychodynamische therapiesetting. Uit de bevindingen blijkt dat stiltes op verschillende plekken in een gesprek voorkomen, bijvoorbeeld wanneer een onderwerp wordt afgesloten. Sprekers gebruiken de stilte dan als topic-afsluiting voordat ze aan een nieuw onderwerp beginnen. Wanneer patiënten na een buitengewoon lange stilte wel over hetzelfde onderwerp blijven doorpraten, weerspiegelen deze uitingen de emotionele reflectie die tijdens de stilte heeft plaatsgevonden. Zelden wordt een stilte benoemd (dus gethematiseerd) of als storend ervaren.

(De link naar het artikel volgt binnenkort)

Momenteel werkt Lisanne aan een studie over collaboratieve beurt sequenties. Dat zijn momenten in gesprekken waarop de sprekers elkaars zinnen aanvullen en op die manier samen één uiting vormgeven. Dit veronderstelt een zekere mate aan gezamenlijke kennis maar het vergt ook veel interactionele competenties van de sprekers. Ze formuleren zo namelijk het passende syntactische vervolg op een incomplete zin. Daarbij moeten ze ook nog de juiste timing vinden voor het aanreiken van deze aanvulling, oftewel completie.

Doctoraatsstudent: Lisanne Knol, MSc.