Agro-innovatie zonder kloof boer-consument te verdiepen

Om in 2050 een wereldbevolking van 10 miljard mensen te kunnen voeden in een wijzigend klimaat, moet er meer geproduceerd worden met minder. “Hoogtechnologische oplossingen, zoals precisielandbouw, dienen zich aan, maar tegelijk weerklinkt de bezorgdheid over de stijgende afstand tot de consument”, vindt bio-ingenieur Louis-Philippe Verstraete (UGent). Hij nam recent deel aan de Youth Ag-Summit, een internationale jongerentop in Brussel georganiseerd door Bayer om mee na te denken over de toekomst van de landbouw. Met de lessen die hij daar geleerd heeft, wil hij onmiddellijk aan de slag in de praktijk.

Bayer Youth Ag-Summit

In oktober kwamen op de Bayer Youth Ag Summit (YAS) in Brussel 100 jongeren uit 49 landen samen om te debatteren en na te denken over de toekomst van de landbouw. De algemene teneur van de bijeenkomst getiteld ‘Feeding a hungry planet’, was volgens Louis-Philippe Verstraete duidelijk: “Om in 2050 een wereldbevolking van 10 miljard mensen te kunnen voeden in een wijzigend klimaat, moet de efficiëntie van de huidige landbouw verder omhoog. Duurzaamheid, innovatie en leiderschap moeten hierbij wel centraal staan.”

Louis-Philippe studeerde recent af aan de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen van de Universiteit Gent (UGent) en was één van de Belgische deelnemers die geselecteerd was om deel te nemen aan de YAS 2017 bijeenkomst. In dit artikel deelt hij zijn bevindingen over het potentieel en de uitdagingen van agro-innovaties, zoals precisielandbouw.

Precisielandbouw & digitalisering

Bij precisielandbouw draait alles om het in kaart brengen van variabiliteit, en het opstellen van beslissingsmodellen om daar adequaat op te kunnen inspelen. Nieuw is dit concept niet, maar het krijgt een enorme boost door de digitale revolutie. Data van bodemscans, gewassensoren, weersstations en opbrengstmetingen worden samengebracht om het opbrengstpotentieel en actuele behoeftes in te schatten van steeds verfijndere managementzones. Het spreekt tot de verbeelding.

Toch strookt dit beeld niet volledig met de realiteit en het vertrouwen in de toekomst van de landbouw. “Onbegrip voor een landbouw-gerelateerde studiekeuze was dan ook iets wat veel van de YAS-deelnemers zelf meegemaakt hebben”, vertelt de jonge bio-ingenieur. “De digitale revolutie in de landbouw kan daar echter ook een kentering in teweegbrengen. Jongeren in de landbouw, die steeds vaker hoger opgeleid zijn, zijn makkelijker gefascineerd door het managementaspect dat bij precisielandbouw komt kijken. Dat was bij mij ook zo en dat probeer ik nu toe te passen op het aardappelbedrijf waarvoor ik werk.”

De digitalisering is er bij de jongere generatie alvast goed ingebakken. Dit bleek ook uit het grote aandeel van apps en communicatieplatformen in de 10 projectvoorstellen die uitgewerkt werden rond de duurzaamheidsdoelstellingen van de Verenigde Naties. “Effectieve communicatie en kennisuitwisseling is dan ook één van de voornaamste uitdagingen in een toekomst die barst van informatie en datastromen”, besluit Louis-Philippe.

Louis-Phillipe Verstraete: “Landbouw wordt vandaag de dag bij het grote publiek nog al te vaak geassocieerd met het romantische beeld van een familiaal bedrijf dat kleinschalig wat groenten verbouwt en wat vee verzorgt. Dat nostalgische beeld illustreert een ingebakken bezorgdheid omtrent de schaalvergroting die na de industriële revolutie is ingezet. Het idee dat de boer elk dier afzonderlijk kent, en van elk lapje grond weet wat er groeit, was tot voor kort bij grote landbouwbedrijven niet meer mogelijk.”

“Echter, met alle technologie die in de 21ste eeuw voorhanden is, zijn we in staat om de omgekeerde weg terug op te gaan, en precies te werken op grote schaal”, vindt Louis-Phillipe. Die weg terug is een leerproces van dataverwerking om van bedrijfsniveau over veldniveau naar zoneniveau te gaan, in de toekomst misschien zelfs plantniveau. Moderne technologie zal heel wat van die arbeidsbehoeften overnemen, zo beaamde ook professor Louise Fresco van Wageningen Universiteit op de jongerentop van Bayer.

Daarenboven, zou een goede koppeling tussen moderne technologie en agronomische kennis uit jarenlange ervaring de generatiekloof in veel agrarische gebieden wel eens zeer snel kunnen dichten. “Zo zullen volgens professor Fresco ook vele gebieden in Afrika op vrij korte termijn van primitieve naar precisielandbouw evolueren, op dezelfde manier zoals ze van een tijdperk zonder telefoonverbinding meteen zijn overgestapt naar smartphones”, meent Louis-Phillipe.

Samenwerken om afstand met de consument te verkleinen

De evolutie naar grotere landbouwbedrijven stelt steeds hogere eisen qua kennis en mechanisatie, die vaak in coöperatief verband efficiënter kunnen gedeeld worden: van machines delen onder buren; over landbouwcoöperaties naar het Franse voorbeeld; tot volledige fusies van landbouwbedrijven, zoals het Nederlandse Novifarm. “Allen plukken ze de vruchten van schaalvergroting door een grotere vorm van collegialiteit en openheid toe te laten”, aldus Louis-Phillipe. “Op dat vlak valt er in Vlaanderen nog heel wat te winnen. Organisaties als Groene Kring, die gelijkgezinde jonge agrariërs samenbrengt, kunnen hier een cruciale rol in spelen.”

IJking van de gewasmetingen aan de werkelijke groeiomstandigheden blijft echter altijd nodig bij precisielandbouw. De combinatie van agronomische kennis en de knowhow om technologie zinvol te implementeren, zijn dus nodig voor een succesvolle adoptie van deze nieuwe technieken. En dit kan wel eens de ‘missing link’ zijn om weer meer jongeren met passie voor de landbouw aan te trekken.

Louis-Phillipe: “Ik pleit hier zeker niet voor grootschaligheid, want ook ik heb in mijn jeugd het geluk gehad te mogen proeven van de charmes van familiale landbouw. Wel hoop ik mensen te kunnen samenbrengen, vooral met het oog op eventuele investeringen richting precisielandbouw of voor de interpretatie van de data. Het is belangrijk dat de apparatuur correct en voldoende benut kan worden en dat er overlegd kan worden over de interpretatie van de verzamelde data.”

Door een vaak gebrekkige basiskennis over landbouw ontstaat al snel een afkerige reactie tegenover alles wat neigt naar intensifiëring of innovatie. Tegenwoordig wordt dit effect nog versterkt doordat iedereen via het internet makkelijk zijn soms ongefundeerde mening kan delen. “In dit gepolariseerd publiek debat ontbreekt al te vaak een wetenschappelijke of neutrale stem”, aldus de Gentse bio-ingenieur. “Vandaar mijn oproep aan landbouwers, en iedereen begaan met landbouw, om in een positieve en open sfeer de medemens te laten proeven van wat er werkelijk in de sector omgaat. De Youth Ag Summit was alvast een unieke gelegenheid voor dergelijke “agvocates” (to advocate for agriculture) om van elkaar te leren en elkaar te inspireren!