Onderzoek
Plus-Kern galerie
AANLEIDING
In 2020 werd door Jenny Van Driessche het archief van Galerie Plus-Kern (tentoonstellingsgeschiedenis, kunstenaarscorrespondentie, persknipsels, administratie) geschonken aan de Universiteitsbibliotheek van de UGent.
In samenwerking met het personeel van de Universiteitsbibliotheek wordt dit archief door de onderzoeksgroep KB45 ontsloten door middel van inventarisatie, digitalisering en studie van de archieven. De rol en activiteiten van zowel Jenny Van Driessche als Yves De Smet wordt onderzocht, en de betrokken kunstenaars en het tentoonstellingsbeleid van Plus-Kern galerie wordt in een lokale en internationale context geplaatst.
HISTORIEK
Galerie Plus-Kern, een initiatief van kunstenaar Yves De Smet en zijn echtgenote Jenny Van Driessche, opende in het voorjaar van 1969 de deuren. Het 'centrum voor konstruktieve vormgeving' — zoals het echtpaar De Smet/Van Driessche hun galerie doopten — was gevestigd in een herenhuis in de Gebroeders Vandeveldestraat 16 in Gent. Plus-Kern omvatte een designshop, een grafiekafdeling en verschillende expositiezalen waar zowel binnen- als buitenlandse kunstenaars te gast waren. De Smet en Van Driessche focusten aanvankelijk vooral op de geometrisch abstracte en kinetische kunst, alvorens een meer conceptuele benadering voor te staan. Gezichtsbepalende kunstenaars in de beginperiode waren François Morellet, Jan Schoonhoven, Amédée Cortier, Leo Copers en Raoul De Keyser. Er werden niet alleen exposities ingericht in Gent, maar ook in andere steden en dorpen in Vlaanderen. Van Driessche richtte onder meer een 'one day show' in op haar buitengoed in Zaffelare. Aan het programma en de kunstactualiteit werd aandacht geschonken in Plus-Nieuws, een door Yves De Smet samengesteld magazine waarvan van september 1969 tot januari 1972 achttien nummers verschenen.
In 1972 trok Yves De Smet zich terug uit Plus-Kern, waarvan het programma voortaan enkel door Jenny Van Driessche werd bepaald. In 1973 opende Van Driessche een kleine expositieruimte in de Galerie Le Bailli, een kleine shopping mall nabij de Louizalaan in Brussel, waar onder impuls van Fernand Spillemaeckers een aantal galeristen de handen in elkaar sloegen. Een jaar later gooide Van Driessche de handdoek in de ring. Met tentoonstellingen van Amédée Cortier, Yves De Smet, Leo Copers, François Morellet en een anonieme kunstenaar kwam er een einde aan Plus-Kern.
In 1983 kocht en verbouwde Van Driessche een herenhuis in de Vandernootstraat 66 in Brussel. Deels met kunstenaars met wie ze reeds gewerkt had tussen 1969 en 1974, deels met andere kunstenaars kreeg opnieuw een indrukwekkend programma gestalte. Van Driessche bracht exposities van gevestigde kunstenaars, onder wie Carl Andre, Carel Visser en Leo Copers, maar ook jonge en/of debuterende talenten als Wim Delvoye, Richard Venlet en Carlo Mistiaen.
In 1992 kwam er een definitief einde aan Plus-Kern.
50 jaar Frans Masereel Centrum
AANLEIDING
In 2022 bestaat het Frans Masereel Centrum in Kasterlee 50 jaar. De instelling wil dit jubileum aangrijpen om de geschiedenis van het Centrum te schrijven. Dit verhaal zal resulteren in een publicatie met mogelijk een tentoonstelling en/of een website.
De onderzoeksgroep KB45 (Kunst in België) is door de Vlaamse Gemeenschap aangesteld om het onderzoek te voeren ter voorbereiding van het jubileum in 2022.
HISTORIEK
De oorsprong van het Centrum ligt bij een verzameling oude drukpersen van de grafische kunstenaar Fons Mertens. Om deze te huisvesten geeft hij begin jaren 1970 de opdracht aan architect Lou Jansen om een atelier voor diepdruk, hoogdruk, zeefdruk en lithografie te ontwerpen. In 1972 wordt het gebouw onder impuls van toenmalig minister van Cultuur Frans Van Mechelen opgekocht door de Belgische Staat. Het nieuwe Centrum wordt vernoemd naar de befaamde graficus en houtsnijder Frans Masereel die in datzelfde jaar is overleden. Er worden ook studio’s bijgebouwd, zodat het Centrum naast atelier en tentoonstellingsruimte ook als residentieplek kan fungeren.
Vandaag profileert het Frans Masereel Centrum zich als “een creatieplek maar ook een platform voor kennisoverdracht, internationale samenwerking en navorsing.” Jaarlijks verblijven een zestigtal (inter)nationale kunstenaars voor periodes van drie tot zes weken in Kasterlee, waarbij ze gebruik kunnen maken van de grafische werkplaats en de tentoonstellingsruimte.
Het Frans Masereel Centrum heeft doorheen de jaren een belangwekkende grafiekcollectie en -archief uitgebouwd. Al sinds de oprichting in 1972 staat elke kunstenaar na een verblijf in het Centrum een kunstwerk af.
In het voorjaar van 2019 opent het Frans Masereel Centrum een nieuwe vleugel, ontworpen door de Japanse architect Hideyuki Nakayama, in samenwerking met Ido Avissar van het Parijse bureau LIST. Deze nieuwbouw huisvest het digitale atelier, de collectie en een projectruimte.
ARCHIEF
Het Frans Masereel Centrum bezit een uitgebreid archief (knipselmappen, correspondentie en administratie). Daarnaast bezit het Centrum ook een rijke collectie aan drukwerk. Een inventarisatie en studie van het archief van het Centrum laat toe om een gedetailleerd portret te schetsen van een zowel lokaal als internationaal unieke instelling.
OPZET
Het onderzoeksproject over de geschiedenis van het Frans Masereel Centrum heeft een meervoudige inzet:
- cultuurpolitiek: Het Frans Masereel Centrum is perifeer gelegen: in de Kempen, nabij Turnhout. Het is een lokaal initiatief maar wordt in 1972 officieel opgericht als een Rijkscentrum door minister van Cultuur Frans Van Mechelen, zelf afkomstig uit de Kempen (Turnhout). De historiek van het Centrum biedt een inkijk in het kunst- en cultuurbeleid in België en Vlaanderen van de afgelopen 50 jaar, en de spanningen tussen lokale, provinciale, regionale en nationale cultuurpolitiek.
- artistiek: het Frans Masereel Centrum heeft doorheen de jaren schier elke Belgische kunstenaar ontvangen die met grafische en druktechnieken werkte (van Marcel Broodthaers, Roger Raveel en Jef Geys tot minder bekende kunstenaars), alsook menig internationale kunstenaar. Het palmares van het Centrum biedt een unieke lens om de ontwikkeling van de grafische kunsten in België te bestuderen.
