In Memoriam Prof. em. dr. Els De Bens

Els werd geboren in 1940 in Antwerpen en studeerde Germaanse Filologie en Pers- en Communicatiewetenschap aan de Rijksuniversiteit Gent. In 1973 behaalde ze er haar doctoraat in de Pers- en Communicatiewetenschap binnen de Faculteit der Rechtsgeleerdheid bij Prof. Dr. T. Luykx met het proefschrift ‘De gecensureerde informatiepers in België tijdens de Duitse bezetting (1940-1944).’

Ze was jarenlang hoogleraar en docent binnen de vakgroep Communicatiewetenschappen aan de UGent en wordt algemeen erkend als één van de grondleggers van moderne mediastudies in Vlaanderen — samen met collega’s als Dirk Voorhoof en Frieda Saeys. Haar onderzoeksfocus evolueerde in de loop van haar carrière: van diepgaande analyses van de krantenpers — met bijzondere aandacht voor de periode rond de Tweede Wereldoorlog — naar studies over audiovisuele media, media-economics, mediabeleid én ontwikkelingen zoals Amerikaanse invloeden en commercialisering in Europese media.

In 1992 stond ze mee aan de wieg van de Faculteit Politieke & Sociale Wetenschappen. Bij de herstructurering van de universiteit werd op 1 oktober 1992 Communicatiewetenschappen afgesplitst van de vroegere “seminaries” binnen de faculteit Rechten — waaronder het Seminarie voor Communicatiewetenschap, Seminarie voor Informatiemedia en Seminarie voor Mediarecht — en samengebracht in de nieuwe vakgroep Communicatiewetenschappen. Els was tot vóór 1992 directeur-diensthoofd van het vroegere Seminarie voor Communicatiewetenschap en werd bij de hervorming de eerste voorzitter van de nieuwe Vakgroep Communicatiewetenschappen (1992–1997) om daarna de functie van Decaan op te nemen (tot 2000). 

In 2004 richtte ze in de schoot van het toenmalige IBBT (later iMinds/imec) de onderzoeksgroep MICT (Media, Innovation and Contemporary Technologies) op die vandaag is uitgegroeid tot een interdisciplinaire onderzoeksgroep verbonden aan de Vakgroep Communicatiewetenschappen (Faculteit Politieke & Sociale Wetenschappen) én de Vakgroep Industriële Systemen en Productontwerp (Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur). In november 2005 ging Els op emeritaat, maar ze bleef nog bijdragen aan vernieuwend onderzoek tot ver na haar officiële pensioen. Zo volgde ze de verhuis van de onderzoeksgroep naar De Krook - sinds 2017 één van de opvallendste architecturale landmarks in Gent die de openbare stadsbibliotheek, labo’s en kantoren van de Universiteit Gent en imec huisvest - van nabij op. De plaats van de imec onderzoeksgroep mict in De Krook benadrukt haar rol als brug tussen academie, industrie, technologie én maatschappij - met aandacht voor innovatie, co-creatie en maatschappelijke relevantie. Precies de visie die Els altijd voor ogen had.

Daarnaast was ze tot februari 2008 voorzitter van de Vlaamse Mediaraad en lid van diverse mediabeleidscommissies. Els was ook internationaal actief. Zo was ze aangesteld als gastprofessor in onder meer Berkeley, Moskou, Stellenbosch, Neurenberg en Dortmund, co-editor van het European Journal of Communication (Sage, Londen), maakte ze deel uit van diverse internationale academische netwerken, zoals de Euromedia Research Group en zat ze mee in tal van internationale expertcommissies. In oktober 2009 ontving ze een eredoctoraat aan de Lomonosov Moscow University voor haar jarenlange samenwerking met de Faculteit Journalistiek.

Wij gedenken prof. Els De Bens met grote waardering voor haar intellectuele erfenis, haar academische integriteit en haar blijvende impact op generaties mediawetenschappers. Talrijke studenten en onderzoekers vonden in haar een inspirerende docent, mentor en collega. Moge haar bijdrage aan de wetenschap en aan het publieke debat een blijvende bron van inspiratie zijn.

Onze gedachten gaan uit naar haar familie, vrienden en allen die nauw met haar samenwerkten.

We zullen haar bovenal herdenken als een dame met een warm en groot hart.

Condoleren kan via deze weg.