Pieter De Ketelaere Pirlet & Malika M’rani Alaoui

dinsdag 3 juni 2025 om 19.30 uur (duur: ca. 2 x 30 minuten)

VANDENHOVE Centrum voor Architectuur & Kunst, Rozier 1, 9000 Gent

In het kader van de tentoonstelling Salonkoorts. Driejaarlijkse Kunsttentoonstellingen te Brussel, Antwerpen en Gent (1814-1914) nodigen we u graag uit voor een avond met twee lezingen die elk een andere blik werpen op de culturele rijkdom van de 19e eeuw.

Pieter De Ketelaere Pirlet onderzoekt het capitonné als ornament in het negentiende-eeuwse interieur - op het snijvlak van comfort, luxe en sociale betekenis.

Malika M’rani Alaoui gaat in op de Belgische negentiende-eeuwse Salonpraktijk, waarin kunst niet enkel werd getoond, maar ook verspreid en verhandeld.

Beide sprekers vertrekken vanuit materiële sporen om bredere maatschappelijke en artistieke dynamieken bloot te leggen - en nodigen uit tot een hernieuwde blik op het kunstlandschap van de 19e eeuw.

Het capitonné in de negentiende eeuw. Een modern ornament?

Lezing door Pieter De Ketelaere Pirlet

Tijdens de negentiende eeuw werden drie voorgaande eeuwen stijlgeschiedenis vermengd tot een eclectisch geheel, nieuwe typologieën werden historiserend uitgevoerd en een zee van textiel overspoelde de interieurs. Het is op dat moment dat het capitonné – een stoffering met doornaaiing met een kenmerkende kussenvorming tot gevolg – zijn intrede doet en naar voren wordt geschoven als een kenmerk van de style Napoléon III of de Victorian style en als een uiting van de burgerlijke hang naar comfort en weelde. De aandacht voor het capitonné in de meubelgeschiedenis is echter vaak kortstondig en beperkt zich tot de twee genoemde stijlen. Daardoor lijkt men soms te vergeten dat het capitonné ook na de 19e eeuw bleef bestaan. Men kan het dus niet simpelweg afdoen als een louter 19e -eeuws verschijnsel. Toch kan men de 19e -eeuwse populariteit ervan niet ontkennen. Dit artikel verkent hoe men deze bijzondere vorm van stoffering kan lezen tijdens die 19e eeuw en hoe het zich verhoudt ten opzichte van de 19e - eeuwse tegenstellingen historiciteit – moderniteit, publieke – private ruimte en burgerij – aristocratie. Hiertoe wordt de stoffering met driedimensionale kwaliteiten benaderd als een ornament dat bepaalde boodschappen en verwijzingen kan dragen en dat zowel omwille van zijn decoratieve als symbolische kwaliteiten wordt toegepast. Het referentiekader is de bredere, Europese meubel- en interieurgeschiedenis met concrete toepassingen op Belgische cases.

Salonkoorts. Driejaarlijkse Kunsttentoonstellingen te Brussel, Antwerpen en Gent (1814-1914)

Lezing door Malika M’rani Alaoui

In 1792 vond in Gent een mijlpaal plaats: de eerste openbare kunsttentoonstelling in de Zuidelijke Nederlanden. Kunst werd voortaan niet enkel getoond in academies of privécollecties, maar ook publiek toegankelijk. Deze doorbraak vormde de opmaat naar een rijke Belgische saloncultuur. Vanaf 1814 organiseerden Brussel, Antwerpen en Gent beurtelings de zogenaamde nationale Salons – grootschalige tentoonstellingen waar kunstenaars hun werk presenteerden, verkochten en hun reputatie opbouwden.

In deze lezing ontdek je hoe deze driejaarlijkse salons uitgroeiden tot het kloppend hart van de Belgische kunstwereld. Ze vormden plekken van bewondering én kritiek, van netwerking én concurrentie. Via schilderijen, reproducties, medailles, affiches en beeldhouwwerken verspreidde de kunst zich tot ver buiten de tentoonstellingszalen. Op basis van uniek archiefmateriaal en het recente tentoonstellingsproject Salonkoorts werpt Malika M’rani Alaoui een nieuw licht op deze lang vergeten cultuur van zien, tonen en circuleren.