Duurzaamheid in het onderwijs (AJ 2023-2024)
Bekijk de opname van de lunchlezing op 18 april 2024 "Practice what you teach and preach - sustainable campus TU Delft" door prof. Andy van den Dobbelsteen, Sustainability Coordinator aan de TU Delft.
In het academiejaar 2023-2024 kiest de faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur [FEA] ‘Duurzaamheid in het onderwijs' als onderwijsjaarthema met als doel er meer bewustzijn rond te creëren en een denkproces in gang te zetten opdat duurzaamheid uiteindelijk een vanzelfsprekendheid wordt binnen alle opleidingen van de faculteit. Onder leiding van prof. Michel De Paepe en prof. Kim Verbeken werkte de facultaire werkgroep duurzaamheid hier het afgelopen jaar reeds naartoe door de faculteitsraad de intussen goedgekeurde ‘Facultaire visie op duurzaamheid in het onderwijs’ voor te leggen en het onderwijsjaarthema te concretiseren in enkele welgemikte acties.
Zoals de facultaire visie dat ook uitademt, is duurzaamheid bij uitstek een thema dat een brede betrokkenheid van verschillende actoren vereist. Daarom zullen doorheen het academiejaar verschillende acties worden ondernomen en dit afwisselend gericht op studenten, lesgevers, opleidingen en de gehele faculteit. Die doelgroepspecifieke acties maken samen de speerpunten van het nieuwe onderwijsjaarthema uit, acties die hieronder nog iets verder worden toegelicht.
Een fairtrade ontbijtcafé voor lesgevers en studenten doet dienst als algemene, zichtbare kick-off van het nieuwe onderwijsjaarthema
Op woensdag 11 oktober 2023 greep de FEA de 'Week van de Fairtrade' aan om het onderwijsjaarthema voor het nieuwe academiejaar open te trekken.
UPDATE: Op donderdag 28 maart 2024 vindt een tweede editie plaats die qua invulling gelijklopend is aan de eerste: een duurzaam ontbijtaanbod, dito gesprekken en enkele standen met inspirerende projecten en organisaties.
Lesgevers(teams) die duurzaamheid in hun opleidingsonderdeel willen inbouwen, kunnen intekenen op een geëngageerd traject
Specifiek voor lesgevers vonden we prof. Katrien Van Poeck (Centrum voor Duurzame Ontwikkeling, UGent) bereid om binnen het nieuwe onderwijsjaarthema een workshopreeks te voorzien.
In deze reeks ‘Lesson Design Workshops’ gaan we samen aan de slag met het integreren van duurzaamheidseducatie in je vak. De workshops zijn gericht op lesgevers aan de FEA die duurzaamheidskwesties (sterker) aan bod willen laten komen in hun lessen. Het hoeft daarbij niet te gaan om een vak dat volledig gefocust is op duurzaamheid. Ook in andere vakken is er vaak ruimte om op een relevante en boeiende manier duurzaamheidsvraagstukken te behandelen. De workshopreeks staat open voor zowel lesgevers die nu al aandacht schenken aan duurzaamheidseducatie als voor hen die er in de toekomst mee aan de slag willen."
UPDATE: De laatste van de drie workshops staat gepland op 13 maart 2024 (contact kco.ea@ugent.be)
Opleidingen worden dan weer begeleid bij het vormgeven aan een eigen duurzaamheidsvisie en de implementatie ervan
In samenwerking met het Centrum voor Duurzame Ontwikkeling zal ondersteuning worden uitgewerkt bij het vormgeven aan een opleidingsvisie op duurzaamheid, zoals die ook binnen de facultaire visietekst wordt beschreven. De ondersteuning in kwestie fungeert als uitnodiging aan de opleidingscommissies om nog dit academiejaar vorm te geven aan zo'n opleidingsvisie en een bijhorend actieplan.
UPDATE: Intussen lopen pilootprojecten binnen de opleidingen ingenieurswetenschappen: computerwetenschappen (OCingwC) en industriële wetenschappen: informatica (OCindwI) en wordt een bredere uitrol naar de andere opleidingen vormgegeven.
Tot slot wordt verder verkend hoe de ontwikkeling van duurzaamheidscompetenties (nog) beter en duurzamer in de verschillende opleidingen aan onze faculteit kan worden ingebouwd. Idealiter resulteert dit in enkele welgemikte handvaten waar lesgeversteams met name binnen projectvakken mee aan de slag kunnen. Op de facultaire onderwijsdag van 11 mei 2023 resulteerde een workshop over samenwerkingscompetenties reeds in enkele heldere krachtlijnen die dankbaar in dit verdere traject rond duurzaamheidscompetenties zullen worden meegenomen.
UPDATE: Op de onderwijsdag van 22 mei 2024 worden de begeleidingsploegen van alle projectvakken in de verschillende (bachelor)jaren uitgenodigd naar een workshop die tot doel heeft de verwachtingen inzake duurzaamheidscompetenties over de jaren heen op elkaar af te stemmen en vervolgens ook helder naar de studenten te communiceren. De deelnemers gaan naar huis met gebruiksklaar materiaal.
Ook voor studenten worden doorheen het academiejaar een aantal specifieke activiteiten en incentives voorzien
Zoals hogerop aangegeven, staat het ontbijtcafé ook open voor studenten en hun vertegenwoordigers. Rond enkele andere acties (met name de organisatie van een creathon, het voorzien van incentives voor een duurzame verduurzaming van de Zwijnaardse feesten en een eventuele evaluatie van de voor industrieel ingenieurs verplichte duurzaamheidsreflectie bij de masterproef) dient nog verder te worden bekeken wat er zoal mogelijk is.
Verder zal het ondersteuningsmateriaal voor opleidingen studenten en hun vertegenwoordigers expliciet als partner naar voren schuiven bij het uitwerken van een opleidingsvisie op duurzaamheid - compleet met bijhorende implementatie en communicatie. Meteen een van de manieren waarop de faculteit studenten aanmoedigt om via een constructieve dialoog met lesgevers en opleidingen het duurzaamheidspotentieel van haar onderwijs ten volle te ontplooien, zoals dat ook letterlijk in haar facultaire visietekst beschreven staat.
UPDATE: Intussen werd de organisatie van een creathon opengetrokken naar een samenwerking met de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen en de faculteit Economie en Bedrijfskunde die momenteel nog volop vorm aanneemt.
Rond de Zwijnaardse feesten biedt de Facultaire Dienst Onderwijsondersteuning de studentenverenigingen personeelsondersteuning bij het verduurzamen van hun event. Een evaluatie van de verplichte duurzaamheidsreflectie bij de masterproef voor studenten industrieel ingenieur, wordt meegenomen in het traject dat vanuit de Facultaire ToetsCommissie rond de masterproef gelopen wordt.
Enkele (herbruikbare) dragers maken de initiatieven en evoluties binnen het jaarthema doorlopend zichtbaar
Dankzij een welgekozen drager zullen de onderwijsjaarthema’s vanaf dit academiejaar ook nadrukkelijker aanwezig zijn op verschillende campussen waar lesactiviteiten van onze faculteit plaatsgrijpen. Naast een duidelijk uithangbord van de Facultaire Dienst Onderwijsondersteuning vormt de drager meteen ook een duurzame werkplek voor passanten die daar in een dood moment tussen twee activiteiten naar op zoek zijn. Een ideeënbus voorziet bovendien een alternatief, laagdrempelig kanaal om de facultaire dienst onderwijsondersteuning te bereiken.
UPDATE: Intussen staan de lessenaars alle drie op hun plaats (iGent op campus Ardoyen, hoofdgebouw op campus Kortrijk, hoofdingang Plateaugebouw op campus Boekentoren) en kunnen ze vervolgens verder tot leven worden gebracht. Op middellange termijn zullen de lessenaars duurzaam als uithangbord van de onderwijsjaarthema’s blijven dienstdoen.
Tot slot biedt de facultaire onderwijsdag naar goede gewoonte ruimte voor een terugblik en evaluatie
Op de facultaire onderwijsdag van 11 mei 2023 gaf prof. Van Poeck in haar presentatie ‘Duurzaamheid in de lespraktijk' alvast een beeld van het traject dat binnen het Vakoverschrijdend Project m.b.t. duurzaamheid gelopen werd. De onderwijsdag in 2024 zal naar goede gewoonte in beeld brengen wat het onderwijsjaarthema heeft opgeleverd en meteen ook het komende jaarthema introduceren.
UPDATE: intussen zal de Facultaire Dienst Onderwijsondersteuning op de facultaire onderwijsdag van woensdag 22 mei 2024 de focus verleggen van 'Duurzaamheid' naar 'Artificiële Intelligentie' in het onderwijs – het onderwijsjaarthema voor academiejaar 2024-2025.
Wie weet fungeren bovenstaande acties voor hun respectievelijke doelgroep meteen als prikkel om in hun zog nog andere initiatieven binnen het jaarthema op poten te zetten. Door op die manier de krachten te bundelen zullen we het onderwijs aan onze faculteit het komende academiejaar pas écht verduur-samen.