Isabel Kusé, zelfstandige gids in musea (Museum voor Kunst en Geschiedenis, AfricaMuseum, Gravensteen, Sint-Pietersabdij)

(afgestudeerd in 1998)

In normale omstandigheden reis ik doorheen het land om te gidsen in verschillende musea. Ik werk als zelfstandige gids in Brussel in het Museum voor Kunst en Geschiedenis, in het AfricaMuseum, ik gids in het Gravensteen, de Sint-Pieterspietersabdij en in het kasteel van Laarne. Normaalgezien is mijn agenda overvol, maar door corona ligt alles jammer genoeg stil. Ik ben heel toevallig in het gidsen gerold. Een tiental jaar geleden zag ik een vacature van het Koninklijk Museum voor Kunst en Geschiedenis in Brussel. Ze zochten gidsen voor de Egyptische afdeling. De geschiedenis van het Oude Egypte is verplichte leerstof in het eerste jaar secundair. De Egyptische afdeling van het museum trekt dan ook heel wat scholen aan uit het hele land. Het is boeiend om de oude cultuur van de Egyptenaren op een begrijpelijke en creatieve manier te vertalen naar de leefwereld van de leerlingen. Rondlopen tussen de mummies en kunstvoorwerpen en daarover vertellen, dat leek me echt een droomjob!

Leraren en leraren in opleiding willen graag meer inzicht verwerven in de islam, zowel op godsdienstig als op cultureel vlak.

De meeste gidsen in het KMKG hebben een opleiding archeologie of kunstwetenschappen achter de rug. Er zijn ook een aantal Egyptologen aan de slag. Mijn diploma arabistiek, met als tweede Semitische taal het Akkadisch, ook wel gekend als spijkerschrift, was een pluspunt toen ik solliciteerde. Het KMKG heeft immers een afdeling Oude Nabije Oosten en een zaal islam. Net vóór de eerste lockdown was er vanuit het onderwijsveld heel wat belangstelling voor rondleidingen islam. Leraren en leraren in opleiding willen graag meer inzicht verwerven in de islam, zowel op godsdienstig als op cultureel vlak. Het museum kan deze zoektocht ondersteunen.

Ondertussen geef ik gidsbeurten in alle vaste collecties van het museum en in de tijdelijke tentoonstellingen, zowel voor kinderen, jongeren als volwassenen. Dit betekent dat ik me intussen heb ingewerkt in de collecties middeleeuwen, oudheid, prehistorie, art nouveau, … Ik blijf studeren en verwerf op die manier nog altijd nieuwe inzichten. In de loop der jaren kon ik ook in andere musea aan de slag. Dit betekent wel dat ik me telkens opnieuw moet “verkopen” en mijn kwaliteiten als gids in de verf moet zetten. Maar op de duur kennen de educatieve medewerkers van de musea je en word je door hen gecontacteerd als er een nieuwe tentoonstelling op til is. Ook in het vernieuwde AfricaMuseum was mijn diploma een troef, het toont immers aan dat ik affiniteit heb met andere culturen.

Door mijn studies arabistiek heb ik een ruimere blik op de wereld gekregen.

Door mijn studies arabistiek heb ik een ruimere blik op de wereld gekregen. De universiteit leert je kritisch te zijn, alles in vraag te stellen. Als gids is het de bedoeling dat je zelf een verhaal opbouwt. Je doet als gids zélf je opzoekingswerk, ik steek daar altijd heel veel tijd in. Ik ga voor mijn research terug naar de bron, en ik bekijk altijd waarom bepaalde teksten geschreven zijn, en welke bedoeling erachter steekt. Een kritische ingesteldheid is hier wel op zijn plaats. Als gids moet je je neutraal opstellen, historische kritiek is essentieel om een wetenschappelijk verhaal op te bouwen. Bronnen aftoetsen en ze met elkaar vergelijken, dat maakt deel uit van mijn dagelijkse onderzoekspraktijk.

Door mijn opleiding heb ik heel wat mensen leren kennen met een andere culturele achtergrond en een ander gedachtegoed.

Zelf had ik geen voorkennis van het Arabisch toen ik aan de opleiding begon, ik had wel Latijn gevolgd in de middelbare school en ook een aantal jaren Grieks. Als achttienjarige wou ik een nieuwe taal leren die geen connectie had met een Europese taal. Het leek me een uitdaging om een taalfamilie te bestuderen waarvan de taalsystematiek volledig verschilde van wat ik kende uit het Nederlands, Frans, Engels of Duits. Ik wou iets helemaal nieuw, een schone lei, ook op cultureel vlak. Door mijn opleiding heb ik heel wat mensen leren kennen met een andere culturele achtergrond en een ander gedachtegoed. Dit was een eyeopener voor een meisje dat afkomstig was uit een plattelandsdorp. De wereld gaat open als je arabistiek studeert. Ik heb een aantal reizen naar de Arabische wereld ondernomen, maar heb niet in het buitenland gestudeerd. Mocht ik vandaag student zijn, dan zou ik dat zeker doen. Op die manier word je helemaal ondergedompeld in de Arabische wereld. Na mijn studies heb ik de culturele diversiteit opgezocht door vrijwilligerswerk te doen bij een organisatie die kinderen met een migratieachtergrond ondersteunt in hun schoolcarrière. Dat kon gaan om huiswerkbegeleiding, maar ik kon evengoed de communicatie tussen de ouders en de school faciliteren.

Door corona zijn mijn activiteiten als gids stilgevallen. Ik ben echter niet het type dat gaat zitten afwachten tot de crisis voorbij is. Mijn kinderen spoorden me aan om een job in het onderwijs te zoeken. Toevallig vond ik een naburige school die op zoek was naar een leerkracht Latijn. Het gaat om een proefproject waarbij leerlingen uit het technisch onderwijs op vrijwillige basis twee uur per week een initiatie Latijn krijgen. Deze leerlingen volgen een STEM-richting, maar worden nu dus ook uitgedaagd op het vlak van taal. Bovendien zijn heel wat wetenschappelijke termen ontleend aan het Latijn en is het gewoon een meerwaarde dat ook leerlingen uit het technisch onderwijs een brede culturele vorming krijgen.

De nadruk ligt in de huidige maatschappij op STEM en het is inderdaad goed dat heel wat jongeren kiezen voor een opleiding in de technologische sector. Maar even belangrijk is, dat er ook jonge mensen zijn die begrijpen waar bepaalde culturele gebruiken vandaan komen, die maatschappelijke ontwikkelingen kunnen kaderen en politieke realiteiten kunnen nuanceren. Als je de realiteit enkel mathematisch gaat bekijken, loop je de kans je te gedragen als een olifant in een porseleinwinkel. Een opleiding zoals arabistiek is in dat opzicht erg belangrijk en maatschappelijk relevant. Een mens is meer dan cijfertjes en statistieken. Het is een erg uitdagende en boeiende richting, ik kan het alleen maar aanraden.