Vrienden van de Wetenschappen
Lezingen "Vrienden van de Wetenschappen"
Aanbod 2025-2026
De lezingen van de Vrienden van de Wetenschappen door op de eerste dinsdag van de maanden november – juni (met uitzondering van januari en maart) op de Campus Sterre, gebouw S2 – ingangsdeur kant gebouw S3.
De lezing start om 19:00 u. en wordt afgesloten met een kleine receptie. Toegang is gratis, maar inschrijven verplicht.
2/12/2025 - 100 jaar Schrödingervergelijking - schrijf je hier in
door prof. dr. Sven De Rijcke
100 jaar geleden formuleerde Erwin Schrödinger de naar hem vernoemde beroemde golfvergelijking. In deze lezing gaan we dieper in op het theoretisch en filosofisch parcours dat Schrödinger uiteindelijk tot zijn ontdekking leidde. Wat maakte Schrödinger, al wat ouder en nogal "old-school", toch de juiste man op het juiste moment om deze doorbraak te forceren? Daarnaast duiken we ook even in zijn turbulente privéleven, dat niet zonder controverses blijkt te zijn.
3/02/2026 - A unifying theory of cardiac arrhythmia using topology
door prof. dr. Nele Vandersickel
Every heartbeat is driven by electrical waves racing through your heart. But sometimes these waves go rogue, spinning in circles, called reentries, and disrupting the normal rhythm. This is a cardiac arrhythmia, the leading cause of death in the Western world. Doctors try to stop it with ablation, burning parts of the heart to block the faulty rhythm. In my talk, I will show how topology and computer simulations revealed a new truth: reentries always come in pairs. This insight unifies multiple arrhythmias and it is reshaping how we understand and treat heart rhythm disorders.
(lezing in het Nederlands)
3/03/2026 - Kanker en ontstekingsreacties: een gevaarlijke verhouding?
door prof. dr. Esther Hoste
Ontstekingsreacties (ook inflammatie genoemd) vormen een essentiële verdediging om ons lichaam te beschermen na verwonding en tegen beschadiging door pathogenen en toxische componenten. Het tijdig beëindigen van ontstekingsreacties is cruciaal voor onze gezondheid. Wanneer ontstekingen chronisch worden, kunnen ze namelijk heel wat ziekten bevorderen, waaronder kanker. In deze lezing zal een overzicht gegeven worden van recente inzichten in de link tussen kanker en inflammatie en zal er ook worden ingegaan op hoe immuuntherapieën in staat zijn om ontstekingreacties te herprogrammeren, zodat ze kunnen ingezet worden in de strijd tegen kanker.
5/05/2026 - Hoe de ondergrond de wereldorde mee bepaalt
door prof. dr. Stijn Dewaele
Geologie is een wetenschap die zich bezighoudt met de geschiedenis van de Aarde en de processen die haar vormgeven. Al sinds het begin der tijden heeft de mens de ondergrond voor zijn voordeel gebruikt en natuurlijke (minerale) rijkdommen ontgonnen. Recent zien we in onze nieuwsberichten een toename aan informatie rond geologie en natuurlijke (minerale) rijkdommen. Vaak is dit in het kader van berichtgeving over gewelddadige conflicten. Bovendien gaat het ontginnen van grondstoffen vaak met een conflict tussen ecologie en economie gepaard.
Geologische processen spelen een belangrijke rol in de (ongelijke) verdeling van die minerale grondstoffen. Tijdens deze lezing zal een overzicht gegeven worden van wat geologie en het voorkomen van minerale rijkdommen allemaal inhoudt. Er zal eveneens kort stilgestaan worden of het potentieel duurzaam ontginnen van minerale rijkdommen wel mogelijk is.
2/06/2026 - Hydrogelen: van de zee naar de mens en de maan ... en terug
door prof. dr. Peter Dubruel en Prof. dr. Sandra Van Vlierberghe
Voorbije lezingen 2025-2026
7/10/2025 - Prof. Julius Mac Leod (1857-1919) de laatste bewoner van Hof ter Meere, directeur plantentuin Ugent, en pleitbezorger voor Nederlandstalig hoger onderwijs
door prof. dr. Patric Van Oostveldt
Julius Mac Leod, was via zijn moeder Sophie Fredericq familie van Paul Fredericq, Cyriel Buysse, Rosalie en Virginie Loveling. Opgegroeid in een Gentse liberaal Franssprekende omgeving studeerde hij biologie aan onze alma mater. Omdat hij overtuigd was dat de Vlaamse armoede mede veroorzaakt werd door een gebrek aan hoogopgeleide Vlaamse werkkrachten pleite hij voor Nederlandstalig universitair onderwijs. Zo was hij medeoprichter van het Kruidkundig Genootschap Dodonaea alsook van het Vlaams Natuur- en Geneeskundig Congres.
Verschillende van zijn leerlingen bouwden met zijn steun een internationaal gewaardeerd curriculum uit en waren nauw betrokken bij wetenschappelijke doorbraken. Wij bespreken de herontdekking van de erfelijkheidswetten, met Hugo de Vries en Eric von Tschermack-Seysenegg, de organisatie van de Solvay conferenties (Jules Verschaffelt) en de spectroscopie van de zon (Marcel Minnaert).
4/11/2025 - De Onbekende Zee: het belang van de Oceaan voor mens en planeet
door prof. dr. Jan Mees
Waarom we niet zonder een gezonde oceaan kunnen. Mensen zijn landdieren. We weten intussen meer over het oppervlak van Mars dan over onze eigen diepzee. Zo bevat de oceaan de hoogste bergen op aarde en tal van mysterieuze zeewezens die nog nauwelijks onderzocht zijn. Door dat gebrek aan kennis onderschatten we de cruciale rol van de oceaan voor de planeet en dus ook voor de mens, bijvoorbeeld in de strijd tegen de klimaatverandering. Daar moet dit boek verandering in brengen. Het is geschreven vanuit de recentste wetenschappelijke inzichten en wil de lezer aan de hand van verhalen onderdompelen in de verborgen pracht en complexe werking van de oceaan. De auteurs leggen uit hoe de opwarming, verzuring, overbevissing en vervuiling van de oceaan niet alleen de kwetsbare fauna en flora bedreigen, maar ook ons. Toch is niet alles verloren: technologische revoluties bieden hoop, als we op tijd in actie komen. De onbekende zee reikt oplossingen aan om de problemen het hoofd te bieden, want het is nu of nooit voor de oceaan.