Onderzoek
Fundamenteel onderzoek - Lopend -
Global Migration Justice: Beyond conflicting approaches to migration in international human rights law - MIGJUST
Onderzoeker: Prof. dr. Thomas Spijkeboer
Advocacy voor Migranten in Europese Transitzones. Analyse naar Innovatieve strategiëen voor Politieke Verandering
Onderzoeker: Marlies Casier
Promotor: Prof. dr. Robin Vandevoordt en Prof. dr. Ellen Desmet
Gezinshereniging van Turkse migranten in België en Nederland: een vergelijkende studie over rechtsbewustzijn en strategieën in het licht van beleidsevoluties
Onderzoeker: Ayse Güdük
Promotor: Prof. dr. Ellen Desmet
Economische vluchtelingen: een analyse van vervolging en ontheemding in tijden van globalisering
Het Verdrag betreffende de Status van Vluchtelingen biedt geen bescherming aan een nieuwe groep vluchtelingen die een direct gevolg is van de globalisering. De vervolgingsindex is laag en bestempelt "economische vluchtelingen" als geen bescherming verdienend. De meeste vluchtelingen komen echter uit landen waar economisch falen, politieke instabiliteit, armoede en vervolging onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Daarom wordt met dit onderzoek nagegaan of economische liberalisering een ernstige vorm van economische vervolging is geworden waarmee het internationaal recht rekening moet houden bij het behandelen van asielaanvragen. Kunnen met name de huidige programma's voor economische liberalisering, opgelegd door het geïndustrialiseerde Westen aan Afrikaanse landen, vervolging uitmaken in de zin van het Vluchtelingenverdrag van 1951? Deze vraag situeert zich in de context van een toenemend aantal mensen dat zich binnen en buiten Afrika verplaatst als gevolg van systemische economische achterstelling. De conclusies zullen bevindingen en aanbevelingen bevatten voor een protocol betreffende het vaststellen van geloofwaardige angst voor economische vluchtelingen.
Onderzoeker: Shepherd Mutsvara
Promotoren: Prof. Joanna Bar (Pedagogical University of Krakow), Prof. dr. Ellen Desmet
Kinderrechten in asielprocedures in beroep: een juridische etnografie
Dit project hanteert een interdisciplinaire, gecontextualiseerde en multi-actorale aanpak om te analyseren hoe de belangrijkste belanghebbenden bij de berechting van Belgische asielzaken in beroep, de rechten van het kind percipiëren, mobiliseren en in de praktijk brengen. Onderzoeksmethoden uit het recht (rechtspraakanalyse) en de antropologie (etnografie) zullen worden gecombineerd om de rol en het perspectief van kinderen en jongeren, hun ouders of voogden, advocaten, vertegenwoordigers van de asielinstantie in eerste aanleg en rechters van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) te bestuderen.
De vragen die richtinggevend zijn voor dit onderzoek zijn (1) hoe ervaren en begrijpen individuen de rechten van kinderen en jongeren; (2) in hoeverre definiëren zij relevante problemen in termen van kinderrechten; en (3) welke normen en praktijken geven vorm aan de interne rechtscultuur waarbinnen de RvV opereert? Het project draagt bij aan het veld van 'kritische kinderrechtenstudies', waarbij in het bijzonder aandacht wordt besteed aan hoe kinderrechten door kinderen zelf en door interactie van kinderen met andere groepen worden vormgegeven. Dit project wordt gefinancierd door het FWO (2020-2024).
Onderzoeker: Sara Lembrechts
Promotor: Prof. dr. Ellen Desmet
Alle kleuren van de regenboog? Een gevalstudie van seksuele oriëntatie en genderidentiteit rechten in de Belgische asielprocedure
Eenmaal aangekomen in Europa, in een land waar SOGI wordt erkend als mensenrecht en als zodanig ook het toepassingsgebied van het vluchtelingenrecht heeft uitgebreid, zijn de uitdagingen voor een SOGI vluchteling nog niet voorbij. Eerst moeten SOGI vluchtelingen als zodanig erkend worden door de staat, op basis van de geloofwaardigheid van hun seksuele oriëntatie en genderidentiteit en de gegrondheid van hun vrees. De uitdaging hierbij schuilt in de onderhandeling tussen de SOGI vluchtelingen en de staatsactoren binnen/met het wettelijke kader om tot hetzelfde begrip te komen van SOGI rechten, ondanks de verschillende culturele achtergronden en de dominante Westerse denkkaders.
Om meer inzicht te verwerven in deze complexe asielprocedure en de bijhorende discours omtrent seksualiteit, genderidentiteit en migratie (rechten), zal dit onderzoek de SOGI aanvragen in de Belgische asielprocedure analyseren vanuit de queer en post-koloniale studiegebieden. Hierbij zal zowel het perspectief van de SOGI vluchtelingen als van de betrokken staatsactoren in kaart worden gebracht aan de hand van interviews, participatieve observaties en samenwerkingen, en een kritische discoursanalyse.
Onderzoeker: Liselot Casteleyn
Promotor: Prof. dr. Ellen Desmet, Prof. dr. Marlies Casier
REFUFAM – De integratie van vluchtelingengezinnen in België
Roos-Marie van den Bogaard richt zich als doctoraatstudent op de eerste pijler; de juridisch-politieke analyse van institutionele configuraties in België. Haar onderzoek bestaat uit drie onderdelen: 1) desk research, 2) diepte-interviews met vluchtelingengezinnen en 3) etnografische analyse van organisaties en instellingen. Haar desk research heeft tot doel de rechten van vluchtelingengezinnen tijdens hun integratietraject op te sommen, dat op zijn beurt wordt gebruikt om belangrijke staatsactoren en beleidslacunes te identificeren. De diepte-interviews met vluchtelingengezinnen zullen peilen naar de sociale structuren en structurele middelen die hen in staat stellen hun rechten in de praktijk te realiseren, en ook hoe juridische procedures hen daartoe in staat stellen of uitsluiten. De etnografische analyse zal bekijken hoe beleid zich vertaalt in instrumenten voor bestuur in de praktijk.
REFUFAM wordt gefinancierd door het onderzoeksprogramma Belspo-BRAIN-be 2.0 (Belgian Research Action through Interdisciplinary Networks).
Voor meer informatie, zie hier.
Onderzoeker: Roos-Marie van den Bogaard
Promotoren: Prof. dr. Ellen Desmet, Prof. Robin Vandevoordt, Prof. dr. Milena Belloni (UAntwerpen)
De implementatie van het beginsel van het hoger belang van het kind in migratiecontext: een multi-method analyse van de beslissingen en praktijken van de Belgische migratieautoriteiten
Het onderzoek hanteert een interdisciplinaire, multi-method en multi-actor aanpak. Zo worden klassieke juridische methoden (rechtspraakanalyse en literatuuronderzoek) gecombineerd met (kwalitatieve) sociologische methoden (semi-gestructureerde interviews, observaties en focusgroepen). De onderzochte actoren zijn: de Dienst Vreemdelingenzaken, de Dienst Voogdij advocaten, voogden en rechters van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV).
Het doel is tweeledig. Zo beoogt dit project niet alleen de formele motivering van beslissingen en benaderingen van administratieve en rechterlijke autoriteiten te onderzoeken (rechtspraakanalyse), maar ook de intrinsieke motivering die hieraan ten grondslag ligt (kwalitatieve methoden). Het project wordt gefinancierd door FNRS (2020-2024).
Onderzoeker: Laura Cools
Promotoren en doctoraatsbegeleidingscommissie: Prof. dr. Sylvie Saroléa (UCLouvain), Prof. dr. Laura Merla (UCLouvain), Prof. dr. Géraldine Mathieu (UNamur), Prof. dr. Ellen Desmet
You too? No way! Verkrachtingsmythologie toegepast op geloofwaardigheidsbeoordelingen van verzoeken op grond van seksueel of gendergerelateerd geweld in de Europese verzoekprocedure om internationale bescherming
Onderzoeker: Lore Roels
Promotoren: Prof. dr. Ellen Desmet, Prof. dr. Ines Keygnaert
Gestrand in Europa? Een etnografisch onderzoek naar de il/legalisatie van migranten in Europese 'transitzones'
Onderzoeker: Maud Martens
Promotoren: Prof. dr. Robin Vandevoordt, Prof. dr. Ellen Desmet
Geen straat zonder toekomst? Kritische perspectieven op sociaal werk met/voor mensen zonder wettig verblijf
De structurele uitsluiting van geïllegaliseerde migranten in de Belgische samenleving, hun beperkte rechten en beperkte toegang tot sociale diensten maken het voor sociaal werkers, juridische hulpverleners en vrijwilligers moeilijk om steun te verlenen die verder gaat dan de onmiddellijke materiële behoeften van migranten, die in het heden zijn gesitueerd. In de loop der jaren hebben een aantal organisaties echter een meer structurele aanpak van sociale ondersteuning voor geïllegaliseerde migranten gehanteerd. Dit onderzoeksproject wil een dieper inzicht verwerven in structurele praktijken van sociale ondersteuning en specifieke benaderingen van sociaaljuridische en psychosociale steun via etnografische onderzoeksmethoden. Hierbij tracht het deze praktijken en de diverse betrokken actoren te situeren in de socio-politieke context.
Enerzijds focust het onderzoek zich op lokale en gemeentelijke initiatieven die voorwaardelijke welzijnsdiensten, namelijk opvang, koppelen aan intensieve sociaaljuridische begeleiding van geïllegaliseerde migranten naar bepaalde toekomstperspectieven. Anderzijds tracht het onderzoek vatten hoe sociaal werkers, vrijwilligers en geïllegaliseerde migranten zelf informele vormen van sociale steun construeren.
Onderzoeker: Soline Ballet
Promotoren: Prof. dr. Robin Vandevoordt, Prof. dr. Ellen Desmet, Prof. dr. Ine Lietaert
Voorbij Limbo: Theorie, analyse en verwezenlijking van de mensenrechtelijke bescherming van niet-terugstuurbare migranten in irregulier verblijf
"Onverwijderbare" migranten zitten gevangen in een juridisch limbo: ze kunnen niet blijven, maar ze kunnen ook niet worden teruggestuurd. Deze situatie gaat vaak gepaard met langdurige rechtsonzekerheid en erbarmelijke levensomstandigheden. Het blijft momenteel onduidelijk hoe het nationale recht deze groep op een mensenrechtenconforme manier moet benaderen. Dit doctoraatsproject, dat zich situeert op het snijpunt van mensenrechtenrecht en migratierecht, wil bijdragen tot zowel de ontluikende internationale literatuur over onverwijderbare migranten als het huidige begrip van het Belgische migratierecht. De overkoepelende onderzoeksdoelstelling is het theoretiseren, analyseren en realiseren van de mensenrechtenbescherming van onverwijderbare migranten, specifiek in het Belgische rechtssysteem. Ten eerste zal een diepgaand begrip van de groep van onverwijderbare migranten worden verkregen door een gedetailleerde categorisatieoefening. Ten tweede zal de bescherming die mensenrechten bieden (zowel in theorie als in de huidige wetgeving) worden afgebakend in een uitgebreid mensenrechtenmodel. Ten derde zal de Belgische migratiewetgeving geëvalueerd worden in het licht van dit mensenrechtenmodel, om lacunes in het huidige wettelijke kader te identificeren. Ten slotte zullen aanbevelingen worden geformuleerd, onder meer op basis van een analyse van alternatieve benaderingen en vergelijkend onderzoek naar het Duitse Duldungsstatut en de Buitenschuldvergunning in Nederland.
Onderzoeker: Eva Sevrin
Promotoren: Prof. dr. Koen Lemmens (KU Leuven), Prof. dr. Ellen Desmet
Het recht op werk van vluchtelingen: de situatie van stedelijke vluchtelingen in Ethiopië
Onderzoeker: Woldegebriel Dagne
Promotoren: Prof. dr. Ellen Desmet, Prof. dr. Milena Belloni (UAntwerpen), Prof. dr. Fekadu Adugna (Addis Ababa University)
Fundamenteel onderzoek - Afgerond -
Veilig bij de buren? Juridische en feitelijke bescherming van gedwongen migranten in het Globale Zuiden: perspectieven op en vanuit Marokko
De EU streeft er in toenemende mate naar om haar internationale verantwoordelijkheid voor de bescherming van vluchtelingen en andere migranten uit te besteden of te 'externaliseren' aan derde landen, waaronder Marokko. Dit doctoraatsonderzoek bekijkt, vanuit een multidisciplinair perspectief, welke juridische en feitelijke bescherming er voor gedwongen migranten bestaat in Marokko.
Het doctoraatsproefschrift evalueert de extraterritoriale verantwoordelijkheid van staten volgens het internationaal vluchtelingen- en mensenrechtenrecht (doctrinair rechtsperspectief), onderzoekt wat migranten zelf als bescherming zoeken en begrijpen, hun zgn. ‘beschermingsbewustzijn’ (rechtsantropologisch perspectief), en bekijkt Marokko’s Afrika-diplomatie inzake asiel en migrantenrechten (kritisch internationale relatiesperspectief).
Onderzoeker: dr. Ruben Wissing
Promotor: Prof. dr. Ellen Desmet
verdedigd op 28 november 2022
Verbannen en gescheiden: een multi-sited etnografie van vluchtelingenfamilies die proberen te herenigen
Onderzoeker: Prof. dr. Milena Belloni(UAntwerpen)
Promotoren: Prof. Gert Verschraegen, Prof. dr. Ellen Desmet
Toegepast onderzoek - Lopend -
Toegepast onderzoek - Afgerond -
PALIM (Pilot Project Addressing Labour Shortages Through Innovative Labour Migration Models) is een pilootproject uitgevoerd door het Belgische ontwikkelingsagentschap Enabel, met de steun van de Europese Unie en het International Centre for Migration Policy Development (ICMDP). Het project wil een nieuw arbeidsmigratiemodel testen, door de ontwikkeling van de ICT-sector in Marokko te linken aan het gebrek aan goed opgeleide informatici in Vlaanderen. Wanneer personen zowel in hun land van herkomst (Marokko) als in het land van bestemming (België) een gekwalificeerde job kunnen vinden, kan arbeidsmobiliteit beide partijen ten goede komen. Daartoe worden sollicitanten in Marokko opgeleid tot ICT-ers en ondersteund bij het vinden van een job in een van deze twee landen.
In dit kader voerde de Onderzoeksgroep Migratierecht twee verkennende studies uit, die tot doel hebben de integratie van Marokkaanse ICT-ers in België te ondersteunen. Het eerste rapport analyseert het welkomstbeleid van bedrijven en relocatiediensten aangeboden aan arbeidsmigranten bij aankomst in Vlaanderen en Brussel. Het tweede rapport analyseert actoren in Vlaanderen en Brussel die zich bezighouden met de integratie van arbeidsmigranten op professioneel, sociaal en persoonlijk vlak. Daarnaast werd informatie op maat ontwikkeld om zowel werknemers als werkgevers te ondersteunen bij de aanvraag van een gecombineerde vergunning.
Onderzoekers: Geertrui Daem, Evelyne Van der Elst

Onderzoek naar de formaliteiten betreffende de inschrijving en het verblijf van Europese werknemers in België (2018-2020)
Dit onderzoek richt zich op de administratieve procedures die het resultaat zijn van de implementatie van de Richtlijn 2014/54/EU in de Belgische wetgeving, een Europese richtlijn die tracht het vrije verkeer van werknemers te vergemakkelijken. Het onderzoek geeft een kritische analyse en beschrijving van de gemeentelijke praktijken in de drie gewesten betreffende de inschrijving en het verblijf van EU-burgers die hun recht op vrij verkeer uitoefenen. Daarnaast wordt een vergelijkende analyse gedaan van registratieformaliteiten in de volgende landen: Duitsland, Frankrijk, Luxembourg, Nederland en Italië. Als laatste zal het onderzoek ook eventuele aanbevelingen geven betreffende de wetgeving en de toepassing hiervan alsook suggesties om gemeentelijke praktijken efficiënter en meer uniform te maken. Het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met de EU Rights Clinic van de Universiteit Kent en Fragomen; het wordt gefinancierd door Myria - het Federaal Migratiecentrum.
Het rapport, de samenvattingen, een overzicht van relevante terminologie en een overzicht van de praktijken in omringende landen vindt u hier.
Onderzoekers: Roos-Marie van den Bogaard, Prof. dr. Ellen Desmet
Handboek van de Raad van Europa: Gezinshereniging voor vluchtelingen- en migrantenkinderen - Normen en veelbelovende praktijken (2018-2020)
In mei 2017 heeft het Comité van Ministers het Actieplan van de Raad van Europa inzake de bescherming van vluchtelingen- en migrantenkinderen in Europa goedgekeurd. Het schetst concrete acties die door de Raad van Europa moeten worden ondernomen, gegroepeerd rond drie pijlers. Het helpen van kinderen en gezinnen bij het herstellen van familierelaties is een van de acties onder de tweede pijler gericht op het bieden van effectieve bescherming aan vluchtelingen- en migrantenkinderen.
In het kader van het actieplan heeft de Office of the Special Representative on Migration and Refugees een Handboek gepubliceerd over gezinshereniging voor vluchtelingen- en migrantenkinderen, beschikbaar in het Engels en in het Frans.
Onderzoeker: Prof. dr. Ellen Desmet
The Moving Cities Map: onderzoek naar solidaire steden in België voor een Europees netwerkproject (2020-2021)
Het Belgische onderdeel van het onderzoek voorziet in een overzicht van Belgische steden die actief zijn in een stedennetwerk voor een humaner migratie- en integratiebeleid en/of die zich publiekelijk hebben uitgeroepen tot solidaire stad. Het onderzoek bevat ook een overzicht van Belgische netwerken, campagnes of allianties met betrekking tot migratie en integratie. Het grootste deel van dit onderzoek is gewijd aan het opstellen van stadsprofielen aan de hand van bureauonderzoek en interviews. Deze steden zullen in kaart worden gebracht als best practice voorbeelden in België met betrekking tot hun migratie- en integratiebeleid.
Het rapport kan hier gelezen worden.
Onderzoekers: Eva Vandenhove, Liselot Casteleyn, Prof. dr. Ellen Desmet