Twee UGent-onderzoekers winnen 2021 ERC Starting Grant

De Europese Onderzoeksraad (European Research Council, ERC) gaf 397 beginnende onderzoekers een Starting Grant, waaronder twee UGent-onderzoekers: Paul Michael Kurtz met het project PhiSci en Alexandra Simonenko met het project CAUSALITY. 

De projecten van de UGent-onderzoekers

Filologie als wetenschap in 19de-eeuws Europa

PhiSci, het project van Paul Michael Kurtz, probeert te begrijpen hoe filologie - de historische studie van tekst en taal - ooit regeerde als 'koningin van de wetenschappen'. Het PsiSci team onderzoekt hoe en waarom filologie zo'n buitengewoon succes boekte in het negentiende-eeuwse Europa, een tijd waarin de onderzoeksuniversiteit werd opgericht en moderne disciplines werden gevormd. Door gebruik te maken van wetenschapsgeschiedenis, mediatheorie en informatica, analyseert het de tekstuele en linguïstische studie als een 'wetenschap in wording'. Het PhiSci team zal zo blootleggen hoe lokale praktijken, representatievormen, aanpassingen van instrumenten, en strategische samenwerking zich consolideerden tot robuuste programma's die stabiele kennis en kennisgemeenschappen genereerden. Het onderzoek richt zich specifiek op infrastructuur, media, samenwerking en wetenschappelijke protocollen en traceert hun impact in Semitische, Indo-Iraanse, Romaanse, Germaanse en Klassieke filologieën. Zo hopen de onderzoekers te verklaren hoe de filologie functioneerde als een divers systeem van relaties dat een eenheid projecteerde die haar in staat stelde een wetenschappelijke autoriteit uit te oefenen die groter was dan de som van haar delen. Uiteindelijk vergroot dit onderzoek naar de geschiedenis van kennis onze visie op hedendaagse problemen zoals gegevenscaptatie, informatieproductie en het gebruik van conceptuele objecten. Deze kwesties zijn erg belangrijk, gezien ze ten grondslag liggen aan tekststudies en de digitale geesteswetenschappen en vandaag de dag nieuwe stromen van globale kennis aandrijven.

Modelleren van oorzaken van taalverandering en conservatisme

Onze taal verandert in de loop der tijd. Net zoals een biologisch organisme dat voortdurend muteert en zich aanpast aan zijn omgeving, waarbij sommige kenmerken in frequentie toenemen en andere afnemen. In het geval van taal kan de oorsprong van een verandering gezien worden als een frequentieverschuiving van een bepaalde variant van linguïstische uitdrukkingen (bijvoorbeeld een bepaalde woordvolgorde) in onze spraak. In tegenstelling tot biologische organismen die tot doel hebben te overleven, kan het succes van zo'n linguïstische 'aanpassing' bepaald worden door te kijken in hoeverre sprekers zich verstaanbaar maken zonder dat dit grote inspanningen vergt. Dit is echter nog altijd een onduidelijk proces. Waarom zijn dergelijke aanpassingen plots nodig? En waarom duren ze zo lang (we spreken over eeuwen), gezien mensen heel efficiënt leren? Het doel van Alexandra Simonenko's project CAUSALITY is om te onderzoeken welke factoren die taalverandering bevorderen en tegenwerken. Dit onderzoek omvat enerzijds computersimulaties met meerdere 'generaties' kunstmatige 'sprekers' die met elkaar communiceren, en anderzijds het ophalen van feitelijke historische veranderingspatronen uit Nederlandse, Engelse en Nederduitse treebanks (dat zijn linguïstische databanken met annotatielagen die het mogelijk maken woordvolgordes en woordvormen in verschillende perioden automatisch te kwantificeren). Dergelijk treebanks zijn momenteel nog niet beschikbaar voor het Nederlands. Een belangrijk deelproject van CAUSALITY is het opzetten van een grote treebank van historisch Nederlands. Dit zal verdere inzichten mogelijk maken in de evolutie van het Nederlands en de manier waarop het tot het hedendaagse linguïstische landschap heeft geleid.

"Ik ben bijzonder blij dat het project gehost wordt aan de UGent, omdat de UGent beschikt over een levendige gemeenschap van onderzoekers die zich bezighouden met taalevolutie, en in het bijzonder met deskundigen op het gebied van treebanks en Nederlandse dialectologie", aldus Alexandra Simonenko

Meer dan 600 miljoen euro investering

Na de eerste oproep om voorstellen in te dienen in het kader van het nieuwe R&I-programma van de EU, Horizon Europe, zal 619 miljoen euro geïnvesteerd worden in excellente wetenschappelijke projecten. Subsidies ter waarde van gemiddeld 1,5 miljoen euro zullen ambitieuze jonge onderzoekers helpen hun eigen projecten op te zetten, hun teams te vormen en hun beste ideeën uit te werken. De geselecteerde voorstellen bestrijken alle onderzoeksdisciplines. Ongeveer 43% van de subsidies is toegekend aan vrouwelijke onderzoekers, een stijging ten opzichte van de 37% in 2020 en het hoogste aandeel tot nu toe.

"Met deze allereerste ronde van langverwachte subsidies ben ik blij te zien dat de Europese Onderzoeksraad een vlaggenschip blijft voor excellente en door nieuwsgierigheid gedreven wetenschap in het kader van het programma Horizon Europa. Ik kijk ernaar uit om te zien welke nieuwe doorbraken en kansen de nieuwe ERC-laureaten zullen brengen, en hoe zij jonge mensen zullen inspireren om hun nieuwsgierigheid te volgen en ontdekkingen te doen waar wij allemaal baat bij hebben", aldus Mariya Gabriel, Europees commissaris voor Innovatie, onderzoek, cultuur, onderwijs en jeugdzaken

"Jong talent in Europa laten gedijen en hun meest innovatieve ideeën uitwerken - dat is de beste investering in onze toekomst, zeker nu de concurrentie wereldwijd almaar toeneemt. We moeten vertrouwen hebben in de jongeren en hun inzichten in welke gebieden morgen belangrijk zullen zijn. Ik ben dan ook zeer verheugd dat deze nieuwe ERC-winnaars van de Starting Grant klaar staan om nieuwe wegen in te slaan en hun eigen teams op te richten. Sommigen van hen zullen dankzij de ERC-subsidies naar Europa terugkomen om hier onderzoek te doen. We moeten ervoor blijven zorgen dat Europa een wetenschappelijke grootmacht blijft", aldus prof. Maria Leptin, voorzitter van de Europese Onderzoeksraad

De laureaten van deze subsidiewedstrijd gaan hun projecten uitvoeren aan universiteiten en onderzoekscentra in 22 EU- en geassocieerde landen; met onderzoekers van 45 verschillende nationaliteiten. Dertien onderzoekers die voorheen in de VS gevestigd waren, zullen als gevolg van deze financiering naar Europa verhuizen. Deze uitnodiging tot het indienen van voorstellen heeft meer dan 4.000 voorstellen opgeleverd, die zijn beoordeeld door panels van gerenommeerde onderzoekers uit de hele wereld. Deze subsidies creëren meer dan 2.000 jobs.

• Meer statistieken over deze selectieronde
• Lees hier het ERC-persbericht
• Alle winnaars van de 2021 Starting Grants

Meer over ERC

Het ERC werd in 2007 door de Europese Unie werd opgericht, en is de belangrijkste Europese financieringsorganisatie voor grensverleggend onderzoek van topniveau. Het financiert creatieve onderzoekers van alle nationaliteiten en leeftijden om projecten uit te voeren in heel Europa. Het ERC biedt vier kernsubsidieregelingen: Starting Grants, Consolidator Grants, Advanced Grants en Synergy Grants. Met de aanvullende "Proof of Concept"-subsidieregeling helpt het ERC bursalen de kloof te overbruggen tussen hun baanbrekend onderzoek en de eerste fasen van commercialisering . Het ERC wordt geleid door een onafhankelijk bestuursorgaan, de Wetenschappelijke Raad, waarin ook VIB-UGent professor Dirk Inzé zetelt. Sinds 1 november 2021 is Maria Leptin voorzitter van het ERC. Het totale ERC-budget van 2021 tot 2027 bedraagt meer dan 16 miljard euro, als onderdeel van het 'Horizon Europa' programma, onder de verantwoordelijkheid van de Europese commissaris voor innovatie, onderzoek, cultuur, onderwijs en jeugdzaken, Mariya Gabriel.

Onderzoekers binnen en buiten UGent die een ERC Starting Grant willen aanvragen met onze universiteit als gastinstelling, kunnen contact opnemen met het EU-team voor advies en ondersteuning.

• Meer over ERC grants
• ERC grant holders aan de UGent

Contact

• EU-team UGent, eu-team@ugent.be
• Paul Michael Kurz, paulmichael.kurtz@ugent.be
• Alexandra Simonenko, alexandra.simonenko@ugent.be